Update 05-06-2019: Trots en vereerd kan ik melden dat de mede-eigenaar en mede-oprichter van Small Wonder Records, Pete Stennett, een reactie op dit artikel heeft achtergelaten via Facebook.
Inleiding
Aan het begin van de jaren (19)80 ontdekte ik de punk echt goed. Al snel kwam ik terecht bij Crass, het anarchistisch pacifistische punk collectief uit Engeland. Zowel muzikaal en tekstueel compromisloos, hard, confronterend en echt. Crass heeft mij sterk beïnvloed in de wijze waarop ik tegen de wereld aan kijk en de individuele rol die ik daarin speel. Een terugblik op hun debuut.
Crass
Crass startte toen Penny Rimbaud de jonge Steve Ignorant tegenkwam. De laatste had The Clash gezien en wilde voor zichzelf beginnen en een bandje oprichten. Ignorant had een eigen nummer geschreven: Do They Owe Us A Living?. De band bestond in eerste instantie alleen uit Rimbaud en Ignorant. Ze noemden zichzelf Stormtrooper en traden op op straat. Alleen drums en zang.
Rimbaud woonde in het zogenaamde Dial House in Epping, Essex in Engeland. Hij was een vrije geest die daar een open deur beleid voerde. Iedereen was welkom. Zodoende kwamen er ook mensen langs die iets konden (of wilden) spelen. De band breidde zich al snel uit. Binnen een jaar was de definitieve line-up van de band compleet, werd de naam veranderd in Crass (naar de zin The kid was just crass uit het David Bowie nummer Ziggy Stardust) en begon de reis van Crass.
Crass als concept werd steeds serieuzer. Na twee shows in het Londense Roxy, waar de band onvoorbereid en beschonken aankwam, werd de band de toegang ontzegd. Dit inspireerde het nummer Banned From The Roxy, maar het focuste de band ook. Ze gingen allemaal dezelfde kleding dragen (zwart), ook buiten optredens om. Zodoende werd duidelijk gemaakt dat de band niet uit individuen bestond en niemand als leider kon worden geïdentificeerd. Voor optredens werden het gebruik van alcohol en drugs (wiet) verboden. Maar hoe kon Crass ook visueel direct herkenbaar zijn in de buitenwereld?
Crass logo
Het fameuze Crass logo is ontworpen door een vriend van Rimbaud, Dave King. Van origine was het bedoeld als boekomslag van Rimbaud’s pamflet Christ’s Reality Asylum. Het logo was een samenstelling van verschillende machtsiconen, waaronder het Christelijke kruis, de swastika, de Union Jack (de vlag van het Verenigd Koninkrijk) en een tweekoppige Ouroboros (letterlijk: staarteter). De laatste stond symbool voor het idee (de hoop) dat macht zichzelf uiteindelijk vernietigt.
Live optredens
Zoals gezegd presenteerde de band zich in het zwart. Ze stonden op een rij op het podium met 40 watt lampen als verlichting, waardoor het vaak donker was. Achter de band hingen, naast het Crass logo, allerlei vlaggen, van support acts, maar ook met (politieke) boodschappen of organisaties, waaronder het CND (Campaign for Nuclear Disarmament). Ook werden films en/of filmfragmenten getoond tijdens optredens.
Eerste opnamen
Op 27 februari 1978 maakte de band voor het eerst opnamen in een studio. De acht nummers die werden opgenomen, kwamen terecht bij Pete Stennett, de eigenaar van Small Wonder Records. Hij was onder de indruk en stelde de band voor professionelere opnamen te maken en deze via zijn label uit te brengen.
The Feeding Of The 5000
Op 29 oktober 1978 kwam de band bijeen in de Southern Studios in Londen. Onder leiding van studio-eigenaar John Loder (in de rol van engineer vaak het negende Crass-lid genoemd) nam de band haar complete materiaal op in één dag: 18 nummers, 31 minuten en 51 seconden lang.
Het album (of eigenlijk de 12-inch) kwam uit in februari 1979 (er zijn bronnen die 1978 vermelden als uitgavejaar). Het was een revolutionair album: muzikaal extreem, hard, kwaad, grof, profaan en gevuld met anarchistische idealen.
De uitgave was echter niet zonder problemen gepaard gegaan. Medewerkers van de drukkerij in Ierland, waar het album werd geperst, weigerden mee te werken aan het album, vanwege de veronderstelde blasfemische inhoud van Asylum (zie ook verder op in dit artikel). Het nummer werd van het album verwijderd en vervangen door The Sound Of Free Speech, twee minuten stilte.
Het album bevat al veel (zo niet alles) wat Crass muzikaal te brengen en bieden had: gitaren die ‘noise’ produceerden, militair getinte drums en opvallend goed in het gehoor liggende baslijnen. Alle nummers gaan direct in elkaar over. Tekstvellen waren een must voor Crass, want de boodschap moest duidelijk overkomen. Maar was voor de luisteraar was het geen overbodige luxe. Zanger Ignorant bezat een zwaar Cockney accent, die an sich al moeilijk te volgen was (zeker voor mij In Nederland), maar het spervuur aan woorden was zo hoog en snel dat ook Engelsen zelf het vaak niet konden volgen. Ignorant was geen ‘goede’ zanger, maar hij wekte sympathie op met zijn opwindende en oprechte voordracht. Als Pete Wright begon met zingen miste ik Ignorant direct.
De titel van het album verwijst naar het Bijbelse verhaal (of mirakel) waarin Jezus, met slechts vijf broden en twee vissen, vijf duizend mensen wist te voeden.
Asylum
Wat is er nu zo erg aan Asylum? Het nummer is een recitatie van (een deel) de tekst die Penny Rimbaud had geschreven in zijn pamflet Christ’s Reality Asylum, met overstuurde gitaren als achtergrondgeluid. De tekst is een nietsontziende aanval op het christendom en de figuur Jezus Christus, waarin hij direct verantwoordelijk wordt gesteld voor de wreedheden in Auschwitz en Treblinka.
Ik was ook behoorlijk onder de indruk van de tekst. Het ongeloof dat iemand dat op een dergelijke manier durfde op te schrijven, uitspreken en uitbrengen was groot. Los van de inhoud, was het een moedige uitgave. Problemen waren onontkoombaar (de autoriteiten hebben Crass geprobeerd te vervolgen, maar het liep op niets uit). De uitgave zorgde ervoor dat Crass op de radar kwam van de Engelse autoriteiten, geheime diensten en (uiteindelijk) ook buitenlandse geheime diensten, zoals de CIA en de KGB (zie ook Crass – How Does It Feel).
Asylum’s eindzin:
JESUS DIED FOR HIS OWN SINS. NOT MINE.
© CRASS
Bij het album werd de kans geboden de band te schrijven en een kopie van Asylum op cassette te krijgen.
Crass Records
Na de problemen met de uitgave van Asylum besloot de band Reality Asylum (de volledige naam van Asylum) als single uit te brengen. In Frankrijk was er een perserij die de single wilde persen. De single bevatte een heropgenomen versie van Reality Asylum. Het nieuwe Shaved Women was de B-kant. De single werd een succes, en in de alternatieve markt zelfs een groot succes. De tweede uitgave van de single bevatte een poster van de hand van Gee Vaucher. De single was de eerste Crass uitgave dat het Crass logo én het typerende ‘stencil’ hoofdletter font bevatte. Ook was het de eerste uitgave volgens de ‘pay no more than…’ strategie van de band, ervoor zorgend dat liefhebbers en klanten niet te veel betaalden voor hun muziek en dat de band niet te veel verdiende.
Om problemen voor Small Wonder Records te minimaliseren besloot de band de single uit te brengen op het Crass label Crass Records. Destijds had de band nog geen plannen het label professioneel op te zetten. Het ging nu om het uitbrengen van de single. Het kreeg het catalogusnummer CRASS1.
Al snel kreeg Crass Records een vervolg. Alle volgende uitgaven zouden uitgebracht worden op het label. Catalogusnummers werden opgebouwd volgends een vast stramien: X21984/Y, waarbij X stond voor het aantal jaar tussen het uitgavejaar en 1984 (het deel 21984 uit het catalogusnummer) en /Y voor het volgnummer binnen het betreffende uitgavejaar. 1984 Was het jaar waarop Crass zei te willen stoppen.
The Second Sitting
The Feeding Of The 5000 werd op Crass Records opnieuw uitgebracht, waarbij de originele versie van Asylum in ere werd hersteld. Het album werd voorzien van een uitklapposter, Your Country Needs You, die ik jarenlang op mijn kamer had hangen. Het kreeg catalogusnummer 621984 mee. Het volgnummer was in dat jaar niet van toepassing.
Nummers
Alle nummers geschreven en uitgevoerd door Crass.
Kant A
- Asylum
- Do They Owe Us A Living
- End Result
- They’ve Got A Bomb
- Punk Is Dead
- Reject Of Society
- General Bacardi
- Banned From The Roxy
- G’s Song
Kant B
- Fight War Not Wars
- Women
- Securicor
- Sucks
- You Pay
- Angels
- What A Shame
- So What
- Well…Do They?
Crass:
- Steve Ignorant – zang
- Joy De Vivre – stem
- Eve Libertine – stem
- Phil Free – gitaar, achtergrondzang
- N.A.Palmer – gitaar, achtergrondzang
- Pete Wright – bas, (achtergrond) zang
- Penny Rimbaud – drums
- G (Gee Vaucher) – artwork
Boodschap
De boodschap van Crass was belangrijk en vernieuwend. The Feeding Of The 5000 is het eerste album dat zo overduidelijk anarchistisch van oorsprong is. Het pacifisme is ook overduidelijk, De muziek is hard en meedogenloos. De tegenstelling tussen tekst, idee, ideaal en muziek was ook anders en nieuw. De grote onderwerpen kwamen allemaal aan bod.
De bom:
THEY CAN’T WAIT TO USE IT / THEY CAN’T WAIT TO USE IT / THEY CAN’T WAIT TO TRY IT OUT / THEY CAN’T WAIT TO USE IT / THEY’VE GOT A BOMB / THEY’VE GOT A BOMB AND THEY CAN’T WAIT TO USE IT ON ME
© CRASS
Militairisme:
DEFENCE? / SHIT / IT’S NOTHING LESS THAN WAR / AND NO ONE BUT THE GOVERNMENT KNOWS WHAT THE FUCK IT’S FOR
© CRASS
Pacifisme:
FIGHT WAR / NOT WARS
© CRASS
Punk:
YES THAT’S RIGHT / PUNK IS DEAD / IT’S JUST ANOTHER CHEAP PRODUCT / FOR THE CONSUMERS HEAD / BUBBLEGUM ROCK ON PLASTIC TRANSISTORS / SCHOOLBOY SEDITION BACKED BY BIG TIME PROMOTERS/ CBS PROMOTE THE CLASH / BUT IT AIN’T FOR REVOLUTION / IT’S JUST FOR CASH
© CRASS
Activisme:
BANNED FROM THE ROXY OK / I NEVER MUCH LIKED PLAYIMG THERE ANYWAY / THEY SAID THEY ONLY WANTED WELL BEHAVED BOYS / DO THEY THINK GUITARS AND MICROPHONES ARE JUST FUCKING TOYS? / FUCK ‘EM / I’VE CHOSEN TO MAKE MY STAND / AGAINST WHAT I FEEL IS WRONG WITH THIS LAND
© CRASS
Het enige nummer dat me altijd bevreemd heeft is Do They Owe Us A Living?. Het antwoord daarop is Of Course They Fucking do!. Ik heb dat nooit begrepen, vanwege de boodschap. Crass heeft DIY (Do It Yourself) bijkans uitgevonden. De vraag en het antwoord impliceren dat er een hogere instantie is die voor jou heeft te zorgen. Ik zie niet hoe die boodschap past in het algehele Crass concept. Jaren later las ik dat Rimbaud hier ook zijn bedenkingen bij had…
Recensie
Het album bevat vele Crass klassiekers en tekstuele vondsten, die bij mij destijds diepe indruk maakten. Het hele ideaal van DIY werd door Crass echt in de praktijk gebracht. Het hele verhaal achter de band, de filosofie en de idealen hadden een bepaalde romantiek. We hebben het er destijds nog wel eens over gehad af te reizen naar Dial House. Later bleek het natuurlijk allemaal iets anders te liggen (waarover op een later tijdstip meer), maar Crass was magisch en heeft veel van die magie nog altijd niet verloren, ook al bevindt mijn leven zich op een totaal ander punt dan toen ik 14/15/16 was.
Muzikaal is het minimaal allemaal. Talent is ondergeschikt aan de boodschap, maar de algehele sfeer van de muziek bevalt me goed. En, Crass kan funky zijn! Banned From The Roxy heeft een aanstekelijk ritme dat swingt.
The Feeding Of The 5000 – vervolg
In 2007 wilde Steve Ignorant The Feeding Of The 5000 twee maal in zijn geheel spelen in Londen. Rimbaud weigerde echter zijn medewerking en gaf zijn toestemming niet, maar zwichtte uiteindelijke toch. Ignorant heeft de twee shows gedaan.
Op 16 augustus 2010 werd The Feeding Of The 5000 opnieuw uitgebracht als eerste deel uit de zesdelige The Crassical Collection. Geremasterd, met aanvullende artwork van Gee Vaucher en 64 pagina’s tellend boekje, met liner-notes van Ignorant en Rimbaud.
Helaas zorgde de heruitgave voor ruzie binnen de band die zich in 1984 had opgeheven. De uitgaven waren ook controversieel binnen de punk gemeenschap, die zich niet van zijn beste kant liet zien. Geklaag over de prijs (die naar huidige standaarden laag was) en een gevoel recht te hebben op gratis materiaal, want ‘dat was waar Crass voor stond’. Tja, Do They Owe Us A Living?…
Maar, ondanks alles, waren de re-releases fantastisch, ook al was ik niet wild van het geluid, maar de verpakkingen waren prachtig verzorgd en de liner-notes waren informatief en erg leuk om te lezen!
In hetzelfde jaar ging Steve Ignorant op tour onder de naam The Last Supper, Crass songs 1977-1984, de allerlaatste keer dat hij Crass nummers zou spelen. Hij kwam in oktober ook naar Nederland. Het concert was uiterst genietbaar. Tijdens de laatste show van de tour betrad Rimbaud het podium en drumde Do They Owe us A Living? mee.
Ter afsluiting
Dit is het tweede verhaal over Crass. Het eerste verhaal verscheen op 16 oktober 2017 en ging over de single How Does It Feel. Daar reageerde Penny Rimbaud hoogst persoonlijk op, wat een leuke geste was.
Nog dit jaar, op 4 november om precies te zijn, zal een verhaal verschijnen over het fantastische vervolg op The Feeding Of The 5000: Stations Of The Crass. Dan zal ik ook nader ingaan op de invloed die Crass op mij heeft gehad.
Wat is jouw mening over Crass en over dit debuut The Feeding Of The 5000? Laat het weten!
Video/Spotify
Bij dit verhaal is een video opgenomen. Klik op de volgende link om deze te zien: Video: Crass – The Feeding Of The 5000. De A Pop Life afspeellijst op Spotify is ook aangepast.