Marvin Gaye – 1970
In 1969 or 1970, I began to re-evaluate my whole concept of what I wanted my music to say … I was very much affected by letters my brother was sending me from Vietnam, as well as the social situation here at home. I realized that I had to put my own fantasies behind me if I wanted to write songs that would reach the souls of people. I wanted them to take a look at what was happening in the world.
Marvin Gaye
Inleiding
Op 21 mei 1971 werd één van de allerbeste albums aller tijden uitgebracht (nummer 4 in mijn persoonlijke top 50), Marvin Gaye’s meesterwerk What’s Going On, een soulklassieker van ongekende schoonheid.
Marvin Gaye in 1970
Marvin Gaye en Tammi Terrell 1967
In 1970 had Marvin Gaye de wereld aan zijn voeten, maar was diep ongelukkig. Hij maakte niet de muziek die hij wilde, zat in een huwelijk waar hij niet in wilde zijn, hoorde het ene na het andere horrorverhaal over de Vietnam oorlog van zijn broer Frankie én zijn zangpartner Tammi Terrell had de strijd tegen haar hersentumor verloren. Daarnaast had cocaïne zijn intrede gedaan in het leven van Gaye, wat zijn aanleg voor paranoia alleen maar leek te voeden.
Hij was depressief, wilde niet meer optreden en leek klaar te zijn met muziek. In januari 1970 had Motown zijn laatste album That’s The Way Love Is uitgebracht, maar Gaye weigerde promotie te doen voor het album.
In de ’thuis’ periode liet hij zijn baard staan, kleedde zich anders en nam serieuze stappen richting een heel ander vervolg van zijn carrière. In de lente probeerde hij serieus te starten met American Football, hij trainde mee met professionele teams, kneedde vriendschappen met spelers, maar zette, na advies van een trainer, niet door.
What’s Going On, het nummer
En toen viel een nieuw nummer van The Four Tops’ Renaldo “Obie” Benson opeens in de schoot van Gaye. Op 15 mei 1969 had Benson politie geweld van dichtbij meegemaakt tijdens “Bloody Thursday”, een demonstratie tegen de Vietnam oorlog, die, dankzij de krankzinnige opstelling van gouverneur Ronald Reagan, totaal uit de hand was gelopen. Benson: “I saw this and started wondering ‘what was going on, what is happening here?’ One question led to another. Why are they sending kids far away from their families overseas? Why are they attacking their own kids in the street?”, de conceptie van het nummer What’s Going On. Nadat de muziek en teksten waren geschreven, wilde The Four Tops er niet aan. Het nummer werd aangeboden aan Gaye, die de muziek, melodie en tekst aanpaste, wat het nummer nog sterker maakte.
Bloody Thursday 15 mei 1969 – Berkeley, Californië
Op 1 juni 1970 startte Gaye, op eigen kosten, met de opnamen van What’s Going On in de Hitsville U.S.A. studio. Bij de sessie waren een aantal mensen aanwezig die Gaye zelf had uitgezocht, een unicum, want standaard werd de vaste opnamegroep The Funk Brothers gebruikt door en voor alle Motown artiesten. Gelukkig was Motown bas legende James Jamerson wel van de partij. Hij werd uit een café geplukt voor de opnamen en speelde zijn partijen liggend in, omdat hij te dronken was om te staan of zitten. Tijdens het opwarmen van saxofonist Eli Fontaine speelde hij een riff die werd gepromoveerd tot openingsriff van het nummer.
De dubbele vocalen in het nummer ontstonden per ongeluk. Engineer Ken Sands: “That double lead voice was a mistake on my part. Marvin cut two lead vocals, and wanted me to prepare a tape with the rhythm track up in the middle and each of his vocals on separate tracks so he could compare them. Once I played that stereo mix on a mono machine and he heard both voices at the same time by accident. He loved it.”.
In de herfst van 1970 was Motown baas Berry Gordy op vakantie op de Bahamas toen Gaye hem opspoorde en zijn nieuwe nummer liet horen. Zijn reactie: “Marvin, why do you want to ruin your career?”. Combineren van politiek en maatschappijkritiek met muziek was niet de manier waarop Motown werkte. Maar Gordy was ook van mening dat Gaye een ouderwets klinkend nummer had opgenomen, waar niemand op zat te wachten.
Het nummer werd voorgelegd aan de Quality Control Department van Motown, het panel dat alle output van het label moest goedkeuren. Het nummer werd afgewezen. Gaye was woest en dreigde in staking te gaan. Op een dag ontvangt Harry Balk, een leidinggevend in de creatieve afdeling van Motown, een proefpersing van het nummer en is er gek op. Hij kan niet begrijpen dat het nummer is afgewezen en overlegt met het hoofd verkoop en samen besluiten ze stiekem 100.000 singles te persen. Op 17 januari 1971 sturen ze de single naar de radio stations die aan Motown zijn verbonden. Vier dagen later al zijn alle 100.000 exemplaren uitverkocht en ligt er een bestelling voor 100.000 meer. Het is de best en snelst verkopende single uit de geschiedenis van Motown.
Marvin Gaye – What’s Going On
What’s Going On, het album
Gordy moest door het stof, Gaye had gelijk gekregen. Na het succes van de single wilde Gordy een heel album, waarop Gaye geïrriteerd reageerde. Gordy was mordicus tegen het nummer geweest en nu durfde hij het om meer te vragen? Het verhaal gaat dat Gordy Gaye wist te verleiden door een weddenschap aan te gaan met Gaye: was Gaye in staat binnen 30 dagen met een compleet album op de proppen te komen? Gaye krijgt carte blanche voor het album, wat betekende dat hij zijn album zelf kon produceren, iets waar hij al heel lang ambieerde.
In maart 1971 wordt het album in 10 dagen opgenomen in de Snakepit, de naam voor studio A in de Hitsville U.S.A. studios. Gaye produceerde de muziek door bij de muzikanten in de studio mee te spelen op piano.
Op 5 april werd het album afgemixed. Het is niet geheel duidelijk wat er vervolgens gebeurde, ofwel Gaye kreeg een ingeving, ofwel Motown regeerde voorzichtig op het geleverde product, maar op 6 mei 1971 werd het album opnieuw gemixed. Deze versie werd gebruikt voor het album. Opnieuw was de Quality Control Department niet overtuigd, maar deze keer stond Gordy erop dat het album werd uitgebracht. En zo geschiedde: op 21 mei 1971 zag het elfde Marvin Gaye album het licht: What’s Going On. En de 30 dagen weddenschap? Gaye won.
Marvin Gaye – What’s Going On – Klaphoes
Innovatie
Het album brak met een groot aantal tradities bij Motown, het was het eerste Motown album:
- met een klaphoes
- dat de namen van alle muzikanten en andere bijdragers afdrukte op de hoes (Gaye vergat in de haast de namen van de engineers door te geven)
- dat de teksten op de hoes afdrukte
- waarop een mellotron was te horen
- dat een conceptalbum was
- waarop de verschillende nummers in elkaar overlopen, waardoor het album een grote organische suite leek te zijn
- waarvan de hoes werd samengesteld door de uitvoerende artiest
Marvin Gaye – What’s Going On – Outtake
Hoes
De foto’s op de voor- en achterkant van de hoes zijn door Jim Hendin geschoten in de achtertuin van huize Gaye, waar Marvin destijds woonde met zijn vrouw Anna Gordy en hun zoon Marvin III. De foto’s werden even snel tussendoor gedaan, want Gaye was nog volop bezig met het album. Het regende en Gaye werd niet geportretteerd in het gebruikelijke Motown kostuum. Het was de eerste keer dat Gaye met baard op een album zou figureren.
Succes
Het album was een groot succes. Het zou ruim een jaar in de hitlijsten verblijven. Het werd het best verkochte album van Motown ooit. Maar ook artistiek werd het album gewaardeerd en kreeg al snel het predicaat Motown’s Sgt. Pepper, een wat onzinnige vergelijking. Ook al was het als een compliment bedoeld, het gaat totaal voorbij aan het totaal andere karakter van beide albums en, eerlijk is eerlijk, de veruit superieure muziek op What’s Going On.
Marvin Gaye – What’s Going On Live (2019 album)
Recensie
Alleen al op basis van het openingsnummer moet het album blind worden aangeschaft. Het titelnummer dat zo’n lange aanloop had en waar Gaye voor heeft gevochten. Een klassieke opening.
Mother, mother
There’s too many of you crying
Brother, brother, brother
There’s far too many of you dying
You know we’ve got to find a way
To bring some lovin’ here today, yeah© 1971 Marvin Gaye – What’s Going On
Het volgende nummer voelt de tijdsgeest misschien nog wel meer aan. Gaye’s broer Frankie had zijn diensttijd in Vietnam doorgebracht en zijn verhalen hadden Gaye enorm geraakt. Het had hem geïnspireerd zich in te zetten tegen de oorlog, via zijn muziek. What’s Happening Brother? vertelt het verhaal van een teruggekeerde Vietnam veteraan.
Hey baby, what you know good
I’m just gettin’ back, but you knew I would
War is hell, when will it end?
When will people start gettin’ together again?
Are things really gettin’ better, like the newspaper said
What else is new my friend, besides what I read© 1971 Marvin Gaye – What’s Happening Brother?
Flyin’ High (In The Friendly Sky) gaat over een junkie: “I know, I’m hooked my friend / To the boy, who makes slaves out of men”. Het opvolgende Save The Children is een pleidooi voor een betere wereld, met name voor de kinderen en “Save the world that is destined to die”, een eerste ecologische verwijzing.
God Is Love is een ode aan Gaye’s geloof in God, de Schepper. het gaat naadloos over in Mercy Mercy Me (The Ecology), een prachtige en ontroerende oproep de aarde te beschermen, een veelvoorkomend thema destijds.
Mercy, mercy me
Things ain’t what they used to be, noWhere did all the blue skies go?
Poison is the wind that blows from the north and south and eastOil wasted on the oceans
And upon our seas, fish full of mercuryRadiation underground and in the sky
Animals and birds who live nearby are dyingWhat about this overcrowded land?
How much more abuse from man can she stand?© 1971 Marvin Gaye – Mercy Mercy Me (The Ecology)
Right On is het langste nummer van het album en is een fantastische funk jam met latin invloeden en gepassioneerde, gospel/soul vocalen van Gaye: “Love can conquer hate everytime”, gevolgd door Wholy Holy dat thematisch dicht bij God Is Love ligt: “People got to come together”.
Het afsluitende Inner City Blues (Make Me Wanna Holler) gaat in op armoede, inflatie, uitzichtloosheid en oorlog:
Crime is increasing
Trigger happy policing
Panic is spreading
God knows where we’re heading
They don’t understand
Oh, make me wanna holler
They don’t understand© 1971 Marvin Gaye – Inner City Blues (Make Me Wanna Holler)
Het laatste couplet begint weer met “Mother, mother”, net als in het openingsnummer. De cirkel is rond.
Muzikaal is What’s Going On van een onbeschrijflijke schoonheid, niet te vatten in woorden. Gaye zingt met volle overgave, maar niet op de manier die men tot dan toe van hem was gewend. Het is minder pop, meer gospel, meer jazz, meer gevoel en vooral meer overtuiging. Het is duidelijk te horen dat dit de muziek is die hij wilde maken.
Het is al decennia lang een grote favoriet en zal het ook nog decennia blijven. Elke keer weer hoor ik iets nieuws, anders en word ik geraakt door de oprechtheid van Gaye en die hemelse stem. Dit album hoort thuis in elke platencollectie. Een mijlpaal in de moderne muziek.
Marvin Gaye – What’s Going On – De singles
Singles
Er zijn vier singles van het album uitgebracht:
- What’s Going On
(uitgebracht op 20 januari 1971) - Mercy Mercy Me (The Ecology)
(uitgebracht op 10 juni 1971) - Inner City Blues (Make Me Wanna Holler)
(uitgebracht op 16 september 1971) - Save The Children
(uitgebracht op 11 november 1971)
Marvin Gaye – What’s Going On – Hoes achterkant
Nummers
Nummers geschreven door Marvin Gaye, Al Cleveland en Renaldo “Obie” Benson, tenzij anders aangegeven.
- What’s Going On
- What’s Happening Brother (Marvin Gaye, James Nyx Jr.)
- Flyin’ High (In The Friendly Sky) (Marvin Gaye, Anna Gordy Gaye, Elgie Stover)
- Save The Children
- God Is Love (Marvin Gaye, Anna Gordy Gaye, Elgie Stover, James Nyx Jr.)
- Mercy Mercy Me (The Ecology) (Marvin Gaye)
- Right On (Marvin Gaye, Earl DeRouen)
- Wholy Holy
- Inner City Blues (Make Me Wanna Holler) (Marvin Gaye, James Nyx Jr.)
In 2001 werd een Deluxe Edition van het album uitgebracht met een enorme rijkdom aan extra’s, waaronder de zogenaamde Detroit Mix (die werd gemaakt op 5 april 1971) van het album en het allereerste concert dat Marvin Gaye gaf sinds het overlijden van Tammi Terrell, op 1 mei 1972 in The Kennedy Center Concert Hall in Washington, D.C. Datzelfde concert werd in 2019 uitgegeven op What’s Going On Live, omdat het de eerste (en laatste) keer was dat het gehele album live werd gespeeld.
Marvin Gaye en James Jamerson
Muzikanten
Marvin Gaye was verantwoordelijk voor zang, achtergrondzang en de productie. Hij werd geholpen door:
- Marvin Gaye – piano, Mellotron op Mercy Mercy Me, box (doos) drum op What’s Going On
- Johnny Griffith – celeste, keyboards
- Earl Van Dyke – keyboards
- Jack Brokensha – vibrafoon, percussie
- Joe Messina, Robert White – gitaar
- James Jamerson – bas op What’s Going On, What’s Happening Brother, Flyin’ High, Save The Children, God Is Love, Sad Tomorrows
- Bob Babbitt – bas op Mercy Mercy Me, Right On, Wholy Holy, Inner City Blues
- Chet Forest – drums
- Jack Ashford – tamboerijn, percussie
- Eddie “Bongo” Brown – bongo’s, conga’s
- Eli Fountain – saxofoon op What’s Going On
- Wild Bill Moore – saxofoon op Mercy Mercy Me
- Earl DeRouen – bongo’s en conga’s op Right On
- Bobbye Hall – bongo’s op Inner City Blues
Detroit Symphony Orchestra
Het orkest werd gedirigeerd door David Van De Pitte, die tevens mede verantwoordelijk was voor de arrangementen. De orkestleden speelden viool, viola, cello, contrabas, harp, fluit, saxofoon, trompet, hobo en trombone.
Achtergrondzang
Behalve door Marvin Gaye zelf werd de achtergrondzang verzorgd door The Andantes (Jackie Hicks, Marlene Barrow, Louvain Demps), Mel Farr (Detroit Lions), Charlie Sanders (Detroit Lions), Lem Barney (Detroit Lions), Dave Bing (Detroit Pistons), Bobby Rogers (The Miracles), Elgie Stover en Kenneth Stover.
Marvin Gaye begin jaren (19)70
Na What’s Going On
Gaye had zijn gelijk gehaald. Niet alleen had hij de tijdgeest perfect aangevoeld, ook zijn nieuwe muziek was prachtig, werd door velen geroemd en aanbeden, en leverde ook nog eens artistieke erkenning op, voor zowel Gaye als Motown. Gaye had zijn vrijheid bevochten en zou deze ook niet meer opgeven:
The biggest result of What’s Going On… had to do with my own freedom. I’d earned it, and no one could take it away from me. Now I could do whatever I wanted.
Het zou allemaal resulteren in nog meer prachtige albums, waarvan Let’s Get It On de meest succesvolle zou worden. Maar ook de minder verkopende albums bezaten een onbeschrijflijke schoonheid en puurheid, die Marvin Gaye met recht tot de beste soulzanger aller tijden zouden bombarderen.
Marvin Gaye – 2 All Time Great Classic Albums (What’s Going On/Let’s Get It On)
Aanschaf
De allereerste keer dat ik What’s Going On kocht was op cd in 1987. Destijds werd het uitgegeven als een “2 All Time Great Classic Albums” actie van Motown. Ik heb het album daarna nog meerdere keren gekocht, inclusief de Deluxe Edition, voor mij toch wel de ultieme uitgave. Maar die allereerste versie heb ik nog steeds en is mij ontzettend dierbaar, al is het maar vanwege de herinneringen.
Ter afsluiting
Wat vind jij van Marvin Gaye? Wat vind jij van What’s Going On? Laat het weten!
Video/Spotify
Bij dit verhaal is een video opgenomen. Klik op de volgende link om deze te zien: Video: Marvin Gaye toont zijn genie: What’s Going On. De A Pop Life afspeellijst op Spotify is ook aangepast.
2 reacties
Mooi verhaal over een fenomenale zanger!
Auteur
Thx!