Prince 1958-2016

Sometimes I wish that life was never ending But all good things, they say, never last.

(Sometimes it snows in April, Prince, 1986)

Introductie

Op 14 maart 2016 werd ik 50, en ter ere daarvan heb ik een aantal notities geplaatst waarin ik mijn top 50 albums beschreef. Nodeloos te zeggen dat Prince de nummer 1 positie bekleedde. Ter herinnering aan Prince, één van de allergrootsten uit de (pop)muziekgeschiedenis, mijn eerbetoon (in vijf delen). Hierbij het eerste deel, waarin ik tracht één en ander te duiden.

The morning after

Overlijden

Donderdag 21 april 2016. Ik was net thuis toen de telefoon ging. Mijn vader: er was iets aan de hand met Prince; er werd gezegd dat hij dood zou zijn. Direct internet afstruinen. Ondertussen kwamen de sms’jes, mails, Facebook, Twitter, Whatsapp en Messenger berichten met vrachtladingen binnen. Er was iets aan de hand. Er was een lichaam aangetroffen, maar nog niet bevestigd dat het om Prince ging. Een kwartier later de bevestiging: Prince was overleden, 57 jaar oud. Het deed me meer dan ik had gedacht. De rest van de avond en nacht CNN gevolgd. De ene na de andere (top) artiest prezen zijn muziek, invloed, (liefdadigheids-)werk en leven. In de dagen daarna bleven de eerbetonen binnenstromen. Iedereen had iets te melden: Obama, Mick Jagger, Eric Clapton, U2, Beyoncé, D’Angelo, LCD Soundsystem, George Clinton, Paul McCartney, Bruce Springsteen, Madonna, Billy Corgan, Lianne La Havas, Sandra St Victor, Ice Cube, Questlove, Bootsy Collins, Erykah Badu, Frank Ocean, Tom Petty, Naomi Campbell, Lady Gaga, Cat Power, Arcade Fire, Brian Wilson, Steve Vai, Chuck D, Spike Lee, Stevie Wonder, Chaka Khan, Johnny Marr, Sheila E, The Revolution, Jill Jones, Morrissey, Mary J Blige, The Replacements, Jimmy Fallon, Gene Simmons, etc., etc. Ik heb aantal maal voorbij zien komen dat stars were starstruck by Prince.

Prince op de cover van niche magazines

Belang

De overeenkomst in alle reacties was de bewondering voor Prince de componist, de gitarist, de drummer, de bassist, de toetsenist, de zanger, de danser, de producer, de arrangeur, de bandleider, de vernieuwer, de performer, de voorvechter van artiestenrechten, de filmmaker, de studio-ontwerper, de kledingontwerper, kortom het genie. Veel aandacht ook voor de sociale impact die Prince had, met name door de (door Sly Stone geïnspireerde) multi-raciale man/vrouw bands, waarbij vrouwen vaak de belangrijkste positie innamen (zoals Wendy Melvoin, Sheila E en 3rdEyeGirl, zijn laatste band die geheel uit vrouwen bestond). Ook in zijn nummers besteedde hij aandacht aan het mengen van verschillende achtergronden (White, Black, Puerto Rican/Everybody just a-freakin’/Good times were rolling, uit Uptown, 1981). Ook tijdens de initiële contractonderhandelingen met Warner Bros. heeft Prince expliciet aangegeven dat hij niet specifiek op de R&B markt wilde worden gemarket.

Maar ook was er aandacht voor zijn verschijning en presentatie, die, tijdens de meest conservatieve periode in de Verenigde Staten (Reagan) tot dan toe, voor velen uitermate belangrijk is geweest, zoals voor de LGBT gemeenschap. Voor de zwarte gemeenschap heeft Prince veel betekend, met als voornaamste voorbeeld de film Purple Rain. Het was voor het eerst dat een ‘zwarte’ film met ‘zwarte’ muziek met eigen middelen werd gemaakt, tegen advies van het ‘blanke’ establishment in. En het werd nog een hit ook. Met name voor Spike Lee en Chuck D was dit een revelatie en heeft hen geïnspireerd te doen wat ze wilden en zich niet te laten tegenhouden door tegenwerpingen. Na zijn dood kwamen ook vele verhalen los over zijn liefdadigheidswerk. Er was al bekend dat hij regelmatig recettes van concerten aan lokale organisaties schonk, maar na zijn dood bleek al snel dat er miljoenen zijn gedoneerd aan allerlei initiatieven, die vooral gericht waren op groene (milieu) initiatieven en het bieden van (opleiding)mogelijkheden voor kansarme jongeren (YesWeCode).

Lovesexy reclame 1988

Muziek

Maar uiteindelijk ging het natuurlijk allemaal om de muziek. Naast de schok van zijn dood, overheerste al snel de bewondering voor zijn oeuvre, zijn hyper-muzikaliteit en zijn haast legendarische werklust. De impact die hij heeft gehad op de muziek is enorm. Hij was een vernieuwer, die de muziek constant verder bracht. Met name in de jaren 80 van de vorige eeuw. In een periode die liep van 1980 tot en met 1988 liep hij constant voor de meute uit. De ene plaat was nog mooier, gevarieerder, gedurfder en afwisselender dan de andere. Daarna werd het vooruitlopen minder, met een paar uitschieters.

Met dank aan Darling Nikki (1984)

Parental advisory

Zijn invloed is op een ander manier ook van blijvende invloed geweest: in 1984 hoorde Tipper Gore het nummer Darling Nikki en was dusdanig van slag van de tekst (I knew a girl named Nikki/I guess you could say she was a sex fiend/I met her in a hotel lobby/Masturbating with a magazine/She said how’d you like to waste some time/And I could not resist when I saw little Nikki grind) dat ze het Parents Music Resource Center opzette, met als doel luisteraars (lees: ouders van) te waarschuwen voor sexueel getint en/of gewelddadig materiaal. Naar aanleiding van Darling Nikki zijn de Parental Advisory: Explicit Lyrics stickers gemeengoed geworden.

Warner Bros. reclametekst en reactie van Prince daarop; het publiek volgde het niet meer en de carrière van Prince leed daaronder

Muziekrechten

Zijn invloed in de jaren 90 werd vooral duidelijk met zijn naamswijziging en de strijd tegen de muziekuitgeverijen. Om onder zijn contract uit te komen heeft hij B-materiaal aan Warner Bros. gegeven om uit te brengen. Dit resulteerde in twee stromen Prince muziek: de ene met het genoemde B-materiaal en de andere met nieuw O(+> (ook wel TAFKAP, The Artist of het spottende Symbolina) materiaal. Het publiek zag het verschil niet en werd moe van de ruzie, die destijds niet werd begrepen, al helemaal niet toen hij ook nog met het woord slave op zijn wang ging rondlopen. Sterker nog, Prince is al een keer eerder overleden. In 1993 kwam het album Come uit. De hoes van het album bevatte een foto van Prince voor een kerkhof. De tekst op de hoes bestond uit de titel van het album en zijn naam (destijds nog Prince) gevolgd door 1958-1993, implicerend dat Prince dood was. In 1995 kwam het album The Gold Experience uit, waarop het nummer Endorphinmachine staat. Aan het eind van dat nummer wordt een aantal maal Prince esta muerto (Prince is dead) gezegd. Zijn carrière heeft er onder geleden, maar hij heeft, ook voor anderen, voor elkaar gekregen dat hij zijn eigen muziek kon gebruiken zoals hij dat wilde. De masteropnamen van zijn muziek zijn nog tijdens zijn leven in zijn bezit gekomen.

Direct-marketing

Ook het concept direct-marketing, 1 op 1 contact met fans/liefhebbers komt van Prince en zijn eerste pogingen tot verkoop via internet en het opzetten van (betaalde) communities (NPG Music Club, 3121, LotusFlow3r) waar hij direct zijn muziek aanbood aan de leden. Leden kregen voorkeur behandeling bij kaartverkoop en kregen (zeer veel) muziek die alleen zijn gedistribueerd via zijn communities. Dit was uitermate vernieuwend en spannend, maar ook dit bleek niet goed te zijn voor zijn carrière. Rond 2004 was Prince niet meer dan een relikwie, bekend, geliefd en bewonderd onder muzikanten en zijn fans: een musician’s musician. Dat was toch ook weer niet de bedoeling. Vanaf 2004 sloot Prince weer deals met platenmaatschappijen. Telkens een deal voor één album, waarbij de rechten op de muziek bij Prince lagen en bleven, maar wel gebruik kon maken van de distributiekanalen van de grote maatschappijen. En het werkte. Met name in de Verenigde Staten werden zijn albums grote hits en werd zijn reputatie (als componist) hersteld.

Merkregistratie O(+>

Streaming

Ondertussen streed Prince onvermoeibaar door op het rechtenfront. De aandacht werd verlegd naar fanzines (zoals het magnifieke Uptown uit Zweden), Youtube en andere websites. Rechtszaken werden gestart en bijna nooit tot in de rechtszaal uitgevochten, omdat de aangeklaagden vaak eieren voor hun geld kozen. Het gevolg daarvan was dat Prince online bijna nergens was te vinden. Gecombineerd met zijn hekel aan terugkijken (op het/zijn verleden) en zijn beslissing alle online streaming stop te zetten en dit exclusief onder te brengen bij (betaalde streaming site) Tidal, was het resultaat dat zijn muziek moeilijk tot niet te verkrijgen was. Ook luisteren was eigenlijk niet (meer) mogelijk.

Zijn oeuvre is ook nooit heruitgegeven (geen remasters), zoals bijvoorbeeld Smashing Pumpkins en Bruce Springsteen dat nu doen. Prachtige boxsets met (veel) extra materiaal, waardoor het oeuvre in de juiste context wordt gezet en op waarde kan worden geschat. Het is te hopen dat met de duizenden nummers die in de kluis liggen en alle concerten (aftershows!) die zijn opgenomen respectvol wordt omgegaan en dat er mooie releases van worden gemaakt. De tijd zal het leren.

Bezoekers uit een andere wereld, die even kwamen laten zien hoe muziek klinken kan. (recensie Sign ‘O’ The Times tour, de Volkskrant 22-06-1987)

Performer

Door de jaren heen is één ding altijd onweerlegbaar geweest: Prince als performer was uniek, er was geen andere zoals hij. Hou van zijn muziek, of niet, maar met zijn overlijden is de grootste performer binnen de popmuziek verdwenen. Het is jammer dat Prince als gitarist onderschat is. Hij was fenomenaal. Als hij in een ‘gitaar’ bui was, gebeurde er echt magische dingen voor je ogen. De vele illegale opnamen staven dit. Alhoewel hij zelf beweerde meer van Carlos Santana te hebben geleerd in zijn jeugd, was Jimi Hendrix ontegenzeglijk ook van grote invloed op zijn spel. Naar mijn mening geldt ook voor zijn muziek, als componist, dat hij één van de allergrootsten was, zeker afgezet tegen zijn tijdsgenoten, maar dat zal voor een groot deel ook een kwestie van smaak zijn (zegt men…).

Prince tijdens Lovesexy tour 1988/1989

Produced, arranged, composed and performed by Prince

Nogal wat albums en nummers kenden bovenstaande typering. Dat maakte Prince ook uniek. Zijn beste werk is op die wijze tot stand gekomen. Als je er bij stil staat dat When Doves Cry, The Beautiful Ones, If I Was Your Girlfriend, Sign ’O’ The Times en Condition Of The Heart allemaal bovenstaand stempel kennen, is dat bijna niet voorstelbaar. De hoeveelheid nummers, het constante hoge niveau is ongelooflijk. Het besef dat dat alles grotendeels uit één man voortkomt kan alleen het werk zijn van puur genie. In de prachtige documentaire A Purple Reign uit 2011 zei Chuck D: Prince is so much of a perfectionist that, I think people can get lazy at his brilliance, and also, just kinda get numb to the fact that he can release high standards at any given time at an enormous rate.

Paisley Park

De term Paisley Park speelt een belangrijke rol in het professionele leven van Prince. Het is een nummer uit 1985, maar de naam/titel is ook gebruikt voor een aantal belangrijke zaken, namelijk Paisley Park Studios, Paisley Park Vault en Paisley Park Records.

Paisley Park Studios, Chanhassen, Minnesota

Paisley Park Studios

Paisley Park Studios is een studiocomplex ten behoeve van geluidsopnames, repetities, en video- en filmproducties. Het is gevestigd in Chanhassen, ruim 25 km ten zuidwesten van de binnenstad van Minneapolis, in de Amerikaanse staat Minnesota. De studio, ontworpen en gefinancierd door Prince, werd officieel geopend op 11 september 1987, maar was al gedeeltelijk in gebruik sinds april dat zelfde jaar. Het complex kostte bij oplevering zo’n tien miljoen dollar. Het complex kent vier opnamestudio’s. Het podium heeft een oppervlakte van ruim 3800 m² en wordt gebruikt voor concerten, repetities, fotoreportages en film- en videoproducties. Tot 1996 was Paisley Park Studios te huren door derden. Hierna werd het complex alleen nog gebruikt door Prince en hij heeft hier vele optredens gedaan, alsmede zijn A Celebration weken die plaatsvonden in juni (rond geboortedag 7 juni).

Het belang van zijn eigen studio voor zijn output was onmetelijk: hij kon nu op elk uur van de dag zijn muziek opnemen. Eén van de anekdotes rondom dat proces is dat Prince tijdens (bijvoorbeeld) het tandenpoetsen een groove hoort. Zodra dit wordt gehoord moet hij naar de studio. Dit kon hij nu onbeperkt doen en daar maakte hij dan ook gretig gebruik van. Alan Leeds, destijds manager, vertelde regelmatig dat er jarenlang dagelijks nummers werden opgenomen. Elke dag was het weer spannend wat Prince zou laten horen. De stroom fantastische nummers was eindeloos en van een continue waanzinnig hoog niveau. Een deel van de onenigheid tussen Prince en Warner Bros. werd veroorzaakt door de hoeveelheid muziek die Prince produceerde. Als hij iets had opgenomen wilde hij het direct naar buiten brengen en laten horen. Op dat moment had hij er de middelen nog niet voor, maar jaren later kon hij dat via zijn online communities wel.

Paisley Park Vault (oude foto)

Paisley Park Vault

The Vault is de kluis die is opgenomen in Paisley Park. In de kluis zijn alle master opnamen van Prince opgeslagen. Dit gaat om, volgens zeggen, duizenden nummers. In bootleg-vorm ken ik veel dingen die nooit zijn uitgebracht, maar om ze in goede (geluids-)kwaliteit te horen is uiteraard een grote wens. Daarnaast zijn alle concerten die Prince heeft gegeven opgenomen en opgeslagen in de kluis. Verder ook veel beeldmateriaal zoals videoclips (ook voor nummers die nooit zijn uitgebracht), nieuwe films, video’s, etc. Een ware schatkamer.

Paisley Park Records

Paisley Park Records

Paisley Park Records

Paisley Park Records was tussen 1985 en 1993 het platenlabel van Prince. Het label was verbonden met en werd gefinancierd door Warner Bros. Het label was opgericht in 1985 na Purple Rain. De naam Paisley komt van het bekende, van oorsprong Perzische, stofmotief. Het patroon werd in eerste instantie gebruikt als logo van het label. De dagelijkse leiding was in handen van Alan Leeds, de broer van saxofonist Eric Leeds en eerder manager van o.a. James Brown (en huidig manager van D’Angelo). In 1993, nadat Prince in conflict was geraakt met Warner Bros., werd de distributie-overeenkomst opgezegd, wat neer kwam op het einde van het label. Rond diezelfde tijd was Prince echter een nieuw label gestart, genaamd NPG Records.

In zijn eigen handschrift, halverwege jaren 90 van de vorige eeuw

Ter afsluiting

Het is ongelooflijk maar waar: Prince is niet meer. Na 39 albums, 3 live-albums, 1 remix album, 4 compilaties, 4 speelfilms, 1 video game, 12 video’s/dvd’s met concerten, clips, aftershows, 29 tours en ontelbare nummers voor anderen is het klaar. Ik was er van overtuigd dat de reeks van 41 concerten die ik van hem heb gezien zou worden uitgebreid. Vorig jaar december 2015 zou hij komen, maar dat werd, vanwege de aanslagen in Parijs, op het laatste moment afgeblazen. De Piano & Microphone tour ging naar Australië en Canada. Op het moment van overlijden was de tour onderweg in Amerika. Europa zou nog volgen. Zo jammer dat hij niet meer kan komen. Nooit meer dat scheurende gitaarwerk, de falset, de funk, het zweet en de euforie. Eeuwig dankbaar dat ik dit allemaal heb mogen meemaken.