Een bijdrage van gastauteur Edward Gubbels.
Als ABBA aanhanger van het eerste uur, was ik erg benieuwd. Ineens was daar het nieuws van een aankomend album. Hè, hoe dan?! Waarom? Klaarblijkelijk moest ik nog even wennen … en toch ook bekroop me enigszins angst: gaan ze nu, in het ergste geval, hun nalatenschap nog effe om zeep helpen? Iets wat Björn doorgaans aangaf in interviews, na het uiteengaan van de groep: we gaan nooit meer iets doen, juist om onze prachtige legende intact te houden. Dat gezegd hebbende, toch een aangename verrassing na maar liefst 4 decennia. Eens kijken of ik dat oude gevoel uit de jaren 70 kan doen herleven van (toen) telkens elk jaar een nieuwe ABBA plaat. De verwachtingen waren dan ook hoog gespannen. Tegelijkertijd weet ik in m’n achterhoofd dat ik juist die vooruitzichten meteen moet bijstellen: het zal nooit meer de magie en de ambitie van vroeger hebben. En dat is ook logisch: er is weinig tot niks meer te bewijzen (zegt Benny ook in recente interviews). Behalve dat ABBA deze gewaagde stap moet waarmaken. En op zich een heel gedurfd streven, 40 jaar na dato van het laatste album The Visitors, een plaat waarbij overduidelijk was dat alle blijdschap, fun, vreugde, vermaak om samen een fraai product te maken helemaal was verdwenen.
En wie weet, misschien juist daarom ook nu Voyage, om dat laatste te ontkrachten? Na het luisteren van de nieuwe plaat is namelijk zonneklaar dat die vitaliteit alleszins weer terug is, of nooit is verdwenen, kan ook. Denk dat ik niet overdrijf als ik beweer dat we praktisch allemaal op zoek zijn naar de bekende energie waar ABBA om bekend staat: mooie krachtige harmonievocalen van de dames en sterke refreinen. Bij mij is dat niet anders dus merk ik dat ik voor de trax ga met juist die kenmerken: No Doubt About It, het Keltisch geïnspireerde When You Danced With Me, en (ja, alweer een scheidingsdrama) Keep An Eye On Dan (inclusief SOS einde!). Deze drie tracks hebben wat mij betreft het meest duidelijk de bekende ABBA daadkracht: er zit pit in, er zit spanning in en ze blijven na 1x luisteren meteen hangen. Over nog steeds aanwezige efficiency gesproken! Bovendien is bij genoemde nummers af en toe een vleugje Folk te horen, iets wat ABBA zo sterk maakte begin jaren 70, en ook hier werkt het wederom. Van de drie genoemde tracks is No Doubt About It absoluut mijn favoriet: het nummer begint en woppa, meteen de beuk erin, meteen actie, je moet mee… Voortreffelijk gedaan! Dit is pure ABBA magie: één keer horen en je bent meteen om.
NB: een leuk uitzoekfeitje voor de getrainde oortjes onder ons – hoor ik nou in Keep An Eye On Dan de viool arrangementen van I’m A Marionette soms voorbijkomen?
Bij Keep An Eye On Dan hierboven al aangegeven en ondertussen door een elk opgemerkt, neem ik aan, na het luisteren van de nieuwe plaat: er zitten op Voyage diverse referenties naar oude nummers. Dan kan op zich een gevaar zijn, echter verwacht ik dat het als fun element bedoeld is, om echt de link te kunnen leggen naar die herkenbare oude tijden. Zoals het piano riedeltje van het intro van Dancing Queen, verwerkt in Don’t Shut Me Down. Ondanks dat moet het nummer (bij mij) toch groeien, iets wat hoogst ongebruikelijk is voor een ABBA nummer. Doorgaans ‘groeien’ nummers van hen niet, ze grijpen je meteen vast (of niet). Hetzelfde geldt voor de vrolijke meedeiner en 3e single Just A Notion; ook hier mist het een initiële kracht mij meteen in te pakken, de origineel gebruikte vocalen uit die tijd (!) ten spijt. Bovendien hoor ik enige gelijkenis met Why Did It Have To Be Me? aan het begin (Arrival, 1976). Daarnaast krijg ik een wat itchy gevoel bij dit nummer, wat maar in mijn hoofd blijft ronddwalen: opgenomen tijdens de Voulez-Vous sessies in 1978/79 en afgekeurd toentertijd, als zijnde niet sterk genoeg; waarom denk je dan dat het 42 jaar later wel gaat werken? Aardig pulserend deuntje hoor, maar is ’t een echte ABBA hit en daarom single waardig? De meningen zijn verdeeld op Facebook. Ook hier een subtiele link naar lang vervlogen tijden: het “a ha ha” moment zat al verwerkt in Angeleyes (van datzelfde Voulez-Vous album).
Met de Agnetha-ballad I Can Be That Woman avonturiert ABBA opnieuw ver buiten de comfortzone, in meer dan één opzicht: ABBA waagt zich ditmaal namelijk aan het countrygenre, iets wat ze nog nooit eerder hebben gedaan. Door middel van diepgaande teksten verlichten ze ons met het nieuwste ABBA-thema, namelijk huiselijk geweld (in het ergste geval). Zo te merken aan verschillende nummers op Voyage, hebben ze tot vandaag de dag hun honger voor een emotionele-crisis beladen album zeker niet verloren. Dat gezegd hebbende, vanwege de zeer gevoelige aard van dit nummer kan het nog steeds uitermate goed dienst doen als een vervolg op The Winner Takes It All (tekstueel gezien eigenlijk een prequel) of herinnert -qua tekst- aan One Man, One Woman (The Album, 1977). Het is een behoorlijk sterk nummer, emotioneel vertolkt door Agnetha’s breekbaar stemgeluid. Over die vocalen gesproken: de stem van Frida is duidelijk mooier op leeftijd gekomen dan die van Agnetha, helaas klinkt zij wat ieler. Een constatering, geen kritiek. En volkomen begrijpelijk, 40 jaar verder. Bij een nummer als I Can Be That Woman bijv. werkt dat uitstekend.
Bumblebee moet een Fernando feel oproepen, met die dwaze fluitjes aan het begin en de roffelende trommeltjes waarmee het nummer is bezaaid. En daarom(?) ook gezongen door Frida. We gaan er niet teveel over uitweiden; laten we het vooralsnog erop houden: het is een behoorlijk cheesy nummer en de link naar het jaar 1976 werkt ditmaal gewoon niet (genoeg), ondanks het voorzichtig aanstippen van een actueel thema als klimaatverandering.
De verplichte ballads en meer slepende, slome, soms zelfs lijzige nummers van ABBA à la I Have A Dream, de majestueuze opener I Still Have Faith In You en slaapliedje Little Things in dit geval, spreken mij minder aan, een gevoel wat voortleeft uit de jaren 70; mijn hart lag altijd meer bij de (al dan niet vrolijke) upbeat nummers van ABBA. Echter erken ik dat I Still Have Faith In You een krachtig nummer is om het album mee te openen, en prachtig fungeert als 1e single. Met teksten over hetzij hervonden hetzij nog steeds aanwezige vriendschappen, is het immers heel toepasselijk. In de context van het album begin ik het wel langzaamaan meer te waarderen. En Little Things als nieuwe track voor het kerstseizoen? Het is mij echt te zoetsappig, met dat zogenaamd vrolijk fluitje op de achtergrond; en teveel inspelend op het sentiment, extra bevestigd door het kinderkoor aan het eind. Bovendien vertoont het voor mij een (te) sterke link met Like An Angel Passing Through My Room (Visitors, 1981), wat ik toen ook al niks vond. It’s just not my cup of tea.
De afsluiter Ode To Freedom is een nostalgische verwijzing naar het Arrival gevoel (de track Arrival dus op het gelijknamig album uit 1976), met een vleugje van Tchaikovsky’s Zwanenmeer. Echt een magistrale, en typische ABBA finale.
En om even in die termen te blijven: deze zwanenzang van ABBA (we kunnen gerust ervan uitgaan dat dit ’t laatste is wat ABBA ooit zal doen), is al met al toch best een aardig reüniealbum. Op aanzienlijk wat plekken het alom bekende ABBA sausje met de nodige referenties naar vroeger (SOS, Fernando, Dancing Queen, Arrival, Angeleyes, I Have A Dream, The Winner Takes It All). Ze doen op het album dan ook absoluut geen poging om hopeloos modern te doen … het is gewoon vertrouwd ABBA. En de dames van ABBA kunnen tenminste ook ècht zingen, verwijzend naar de huidige top 40 waarin alles maar raak zingt, veelal geholpen door een vocodertje om niet klinkende vocalen effe snel bij te draaien voor instant succes. Gelukkig heeft ABBA dat soort trucjes niet nodig. Misschien is er juist daarom ook veel herleefde animo voor ABBA? Sinds afgelopen zaterdag overal ter wereld op numero 1 bij iTunes waarbij ABBA meer verkoopt dan de nummers 2 t/m 40 bij elkaar, ik bedoel maar. Toch echt weer die oude tijden, met gigantische verkoopcijfers wereldwijd. Ongetwijfeld geholpen door wèl een modern trucje, namelijk social media, waar ABBA handig gebruik van weet te maken: digitale listening parties, diverse aankondigingen, promotionele interviews geven in de vertrouwde omgeving van Benny’s studio thuis, het hele album op YouTube met promotiefilmpjes en op Facebook. En vergeet niet het animo voor de veelbesproken digitale ABBAtar concerten die vanaf lente 2022 in Londen gaan plaatsvinden.
Dus: is Voyage een klassieker? Het is een sterke en unieke plaat, echter moet ik nog wel een aantal keren luisteren. Of het een echte klassieker wordt in hun oeuvre weet ik niet. Het is zeker wel een mooie en waardevolle aanvulling op de tot voor kort bestaande catalogus van 8 albums. En heel knap dat ze het aandurven, 40 jaar na dato, deze giant step for mankind.
