Tom Waits – Swordfishtrombones

Tom Waits - Live 1983 (artology-gallery.com)

Tom Waits – Live 1983

Introductie

Destijds was dit album een openbaring voor mij. Ongewone instrumentatie en zang. Het bleek al snel dat het ook voor Waits zelf een openbaring moet zijn geweest dat hij muziek kon maken op deze manier. Het week behoorlijk af van wat hij daarvoor had gedaan.

Inleiding tot Swordfishtrombones

In 1973 debuteerde Tom Waits met het album Closing Time. Een jaar eerder was hij door David Geffen ontdekt in de fameuze Troubadour in Los Angeles. Hij werd ingedeeld bij het ‘genre’ singer-songwriters, in die tijd populair en goed voor hoge verkoopcijfers. Na het debuutalbum volgden tot 1980 nog vijf albums, die allen hetzelfde format volgden. Jazzy nachtclub achtige muziek, die een kleine, maar fanatieke schare volgelingen had. Zowel Waits als zijn muziek werden voor het grote publiek steeds oninteressanter en onbekender.

Tom Waits & Kathleen Brennan 1984 (reddit.com)

Tom Waits & Kathleen Brennan 1984

Maar Waits maakte ondertussen wel prachtige nummers, die regelmatig door anderen weden vertolkt, en soms beter. Luister eens naar het prachtige Jersey Girl van Bruce Springsteen & The E Street Band op de boxset Live / 1975-85.

Begin jaren 19(80) startte Waits als muziekschrijver voor Francis Ford Coppola’s film One From The Heart. Het was het startsein voor een langdurige samenwerking tussen de twee, en zou zelfs resulteren in een aantal (kleine) rollen voor Waits in Coppola’s films.

In augustus 1980 trouwde Waits met Kathleen Brennan. Een belangrijke gebeurtenis in Waits’ leven, en voor zijn muzikale leven van wezenlijk belang. Brennan spoorde Waits aan muziek te schrijven en uit te brengen die hij echt wilde maken. Waits vertelde over zijn werkwijze voor hij Breannan ontmoette: “I’d nailed one foot to the floor and kept going in circles, making the same record”. Brennan vergrootte Waits’ muzikale kennis en bracht o.a. Captain Beefheart in zijn leven. Beefheart’s muzikale instinct, en zijn overtuiging daarnaar te handelen, inspireerde Waits enorm.

Tussen 1980 en 1983 ontdeed Waits zich van zijn manager, zijn producer en zijn platenmaatschappij.

Swordfishtrombones

Tom Waits - Swordfishtrombones (newburycomics.com)

Tom Waits – Swordfishtrombones

Swordfishtrombones is het zevende studio album van Tom Waits, dat in september 1983 werd uitgebracht. Het album was al in 1982 klaar, maar het duurde meerdere maanden voordat Waits een platenmaatschappij had gevonden, die het wilde uitbrengen. Het album is een 180 graden draai ten opzichte van zijn eerste zes albums. Weg met de zwoele, romantische instrumentatie. In plaats daarvan een ongebruikelijk instrumentarium, een andere manier van schrijven en een nieuwe producer: Waits zelf.

De muziek is minimalistisch en er worden nogal wat instrumenten ingezet die normaliter geen onderdeel van (pop)muziek uitmaken, laat staan van Waits’ eerdere werk, zoals marimba’s, een doedelzak, een tuba, een stoel (!), een dabuka, stalen platen en pomporgels. De stem die Waits opzet is schor en soms tegen het valse aan.

Het maakt dat het album insloeg als een bom. De meeste recensies zijn geschreven ruim na de initiële release datum. Een duidelijke indicatie dat Waits niet echt meer als interessant werd gezien. Het album zelf zorgde er echter voor dat er over Waits werd geschreven. En veel ook. En, belangrijker, positief. Het album werd door velen als één van de beste in 1983 uitgeroepen.

Het album en zijn onderwerpen waren mysterieus, donker en soms eng. De opener zet de toon:

There’s a world going on underground
They’re alive, they’re awake
While the rest of the world is asleep

© Tom Waits 1983

Het heeft me altijd verbaasd dat het nummer In The Neighborhood door Tom Waits is geschreven en pas in 1983 voor het eerst is uitgegeven. Het klinkt als een evergreen, als een overlevering uit oude tijden.

Tom Waits - Circa 1983 (jazzinphoto.wordpress.com)

Tom Waits – Circa 1983

Recensie

Toen ik destijds Swordfishtrombones voor het eerst hoorde was ik zwaar onder de indruk. Vooral omdat het niet klonk zoals al het andere wat in die tijd gangbaar was. Een dapper album dus. Zeker van Tom Waits, omdat de hoop op een echte interessante carrière inmiddels was opgegeven. Waits klonk herboren en eigenlijk niet als Waits.

Het album was van grote invloed op het vervolg van Waits’ verdere carrière. Had het album daarbuiten ook invloed? Nee, niet direct. Het album is volstrekt uniek en kent eigenlijk geen navolgers.

Nummers

Alle nummers geschreven door Tom Waits.

  • Underground
  • Shore Leave
  • Dave the Butcher
  • Johnsburg, Illinois
  • 16 Shells From A Thirty-Ought-Six
  • Town With No Cheer
  • In The Neighborhood
  • Just Another Sucker On The Vine
  • Frank’s Wild Years
  • Swordfishtrombone
  • Down, Down, Down
  • Soldier’s Things
  • Gin Soaked Boy
  • Trouble’s Braids
  • Rainbirds
Tom Waits - Rain Dogs & Franks Wild Years (discogs.com/apoplife.nl)

Tom Waits – Rain Dogs & Franks Wild Years

Na Swordfishtrombones

In 1985 bracht Waits het album Rain Dogs uit, dat ook juichend werd ontvangen door de (internationale) pers, in 1987 gevolgd door Franks Wild Years. Tezamen met Swordfishtrombones vormen de drie albums een soort trilogie, omdat het fictionele figuur Frank O’Brien op alle drie albums voorkomt.

Ter afsluiting

Wat vind jij van Tom Waits en de grote verandering die werd ingezet met Swordfishtrombones? Laat het weten!

 

2 reacties

    • Thomas Vinck op 03-09-2018 om 16:06
    • Reageer

    Geweldige plaat <3

    1. Zeker!

Complimenten/opmerkingen? Graag!