The Specials – Live 1979
Inleiding
19 Oktober 1979 is een bijzondere datum. Op die dag werden belangrijke albums uitgebracht, die een groot deel van mijn muzikale opvoeding zouden bepalen: het tweede album van Prince (Prince), het debuutalbum van Madness (One Step Beyond…) en het debuutalbum van The Specials, The Specials, het onderwerp van dit artikel.
The Special A.K.A.
In 1977 richtte componist en keyboard speler Jerry Dammers de groep The Automatics op. Gitarist en zanger Lynval Golding en bassist Horace Panter (aka Sir Horace Gentleman) maakten ook deel uit van de groep. Al snel trad zanger Terry Hall toe tot de groep, die al snel werd hernoemd naar The Coventry Automatics. Nadat zanger Neville Staple en gitarist Roddy Byers (aka Roddy Radiation) tot de band toetraden werd de band hernoemd naar The Special A.K.A. The Clash’ Joe Strummer nodigde de band uit als voorprogramma voor The Clash.
Medio 1979, nadat drummer John Bradbury de klassieke line-up vervolmaakte, richtte Dammers het fameuze 2 Tone Records op, waarop de debuutsingle van The Special A.K.A. werd uitgebracht, het sublieme Gangsters. Het B-kantje was een voorstel van drummer Bradbury. Hij had het instrumentale nummer The Kingston Affair geschreven met Neol Davies en in 1977 opgenomen. Het nummer werd aangevuld met ska ritme gitaar en werd hernoemd naar The Selecter.
The Special A.K.A. – Gangsters
Gangsters
De opnamen voor de single vonden in januari 1979 plaats. Gangsters gaat over problemen die de band ondervond toen ze in Frankrijk waren voor optredens. The Specials moesten opdraaien voor de kosten die een andere band (volgens zeggen The Damned) had veroorzaakt aan een hotel. Een aantal gitaren werden als onderpand achtergehouden. De kosten werden door de band betaald, nadat de hoteleigenaar de politie had gebeld. De avonturen werden verwerkt in de tekst van Gangsters.
The Special A.K.A. – Gangsters – Jerry Dammers handgeschreven tekst
Muzikaal is het een bewerking van Prince Buster’s Al Capone, een ska nummer uit 1964. Op 4 mei 1979, de dag dat Thatcher met haar Conservative Party de meerderheid behaalde na de verkiezingen de dag daarvoor, werd de single in een kleine uitgave van 5000 exemplaren uitgebracht door het net opgerichte 2 Tone Records label. Het nummer werd een onverwachte hit. Twee maanden later werd de single ‘echt’ uitgegeven, toen de band een distributiedeal had gesloten met Rough Trade.
The Selecter
Naar aanleiding van het succes van de Gangsters single werd The Selecter als band opgericht en bracht in 1979 singles uit, die in februari 1980 werden gevolgd door debuutalbum Too Much Pressure, dat uiteraard op het 2 Tone Records label werd uitgebracht.
2 Tone Records – Logo
Boodschap
Brein achter de band, Jerry Dammers, had een specifiek idee van wat hij wilde met de band, de aankleding, de muziek, de politieke overtuiging en sociale opstelling. De kleding greep terug naar het einde van de jaren (19)60, veel pakken in two-tone (zwart/wit/grijs) en de uitstraling was mod/rude boy/skinhead. Vanaf het begin was antiracisme bepalend voor de groep, die bewust werd samengesteld door zwart en blank samen te laten spelen. Dit idee straalde direct door naar 2 Tone Records en alles wat daarop werd uitgebracht.
I was aiming for a revolution, of racial harmony, of peace and unity. I wanted to overthrow the government, and have a lot of fun at the same time!
Jerry Dammers
Na het succes van Gangsters stonden platenmaatschappijen in de rij om de band te tekenen. Mick Jagger en zijn Rolling Stones Records waren één van de vele geïnteresseerden. Ook het afsluiten van een overeenkomst werd ingegeven door idealen. Het idee was dat de platenmaatschappij werd gebruikt voor distributie en funding en dat 2 Tone Records als een volwaardig onafhankelijk sublabel kon opereren, waar singles konden worden uitgebracht, zelfs als er geen sprake was van een contract met de betreffende bands. Chrysalis ging akkoord met de voorwaarden.
The Specials – The Specials
The Specials
Op 19 oktober 1979 werd het debuutalbum van The Specials, The Specials, uitgebracht. Vlak voor de opnamen van het album veranderde de band de naam naar The Specials, waarop ze de studio indoken met Elvis Costello, die fan was (hij had Gangsters als eerste op de radio gekregen) en het debuutalbum produceerde.
Het credo van Costello was om de band zo live mogelijk op te nemen om de energie en de dynamiek van de muziek het best to zijn recht te laten komen. De overdubs waren minimaal, binnen 10 dagen was het werk gedaan.
I wanted to produce them the way they sounded best. We used a basic 24-track studio to get the right sound.
Elvis Costello
Het album werd zeer goed ontvangen en, op een paar recensenten na, werd al snel ingezien dat The Specials een instant klassieker was. De energie en het vuur van de band was goed op de tapes terecht gekomen, ook al was de band zelf niet over alles even tevreden.
The Specials – A Message To You Rudy – Reclame (NME)
Het album bestaat uit 14 nummers, waarvan 5 covers. Het eerste nummer is zo’n cover, maar inmiddels is dat helemaal vereenzelvigd met The Specials: A Message To You Rudy, de eerste en enige (!) single (uitgebracht op 12 oktober 1979) van het album, dat zowel in het VK als Europa een hit werd. Een klassiek Specials liedje dat de band rustig introduceert. Het origineel stamt uit 1967. Grappig detail is dat Rico Rodriguez op die versie trombone speelt en dat 12 jaar later herhaalde op de versie op het The Specials album.
Na een tweede cover (Do The Dog) volgt het eerste originele Specials liedje: It’s Up Tou You, een reggae nummer met een mooie tekst:
Looks like a case of the blind leading the deaf to me
You must be bored out of your pants
Take it or leave it we’ll carry on regardless
If you don’t like it you don’t have to danceIt’s up to you, up to you, black
It’s up to you, up to you, white
It’s up to you, up to you, unite
It’s up to you, up to you, or fight© The Specials – It’s Up To You
The Specials – Nite Klub – Jerry Dammers handgeschreven tekst
Nite Klub is een all-time favorite en opent met geluiden uit een bar in Coventry. Na het intro verandert het nummer in een up-tempo rock/ska nummer en de bar is minder bijzonder dan gehoopt: “all the girls are slags and the beer tastes just like piss”. Direct door naar It Doesn’t Make It Alright, het eerste openlijke antiracisme nummer op het album, begeleid door een lekker loom gespeeld reggae ritme:
Just because you’re a black boy
Just because you’re a white
It doesn’t mean you’ve got to hate him
It doesn’t mean you’ve got to fightIt doesn’t make it alright
© The Specials – It Doesn’t Make It Alright
Concrete Jungle wordt gezongen door Roddy Radiation, een nummer over leven in een stad met vergane glorie. Ook hier komt het toch veel aanwezige racisme om de hoek kijken:
I have to carry a knife
Because there’s people threatening my life
I can’t dress just the way I want
I’m being chased by the National Front© The Specials – Concrete Jungle
Na de prima covers Too Hot en Monkey Man volgt (Dawning Of A) New Era, een liedje over een niet al te rooskleurige toekomst. Het is niet helemaal duidelijk waar Blank Expression over gaat. De zin “Where did you get that blank expression on your face?” gaat waarschijnlijk over drugsgebruik en de lege doodse blink van junkies.
The Specials – Live Old Grey Whistle Test – 02-10-1979 (Stupid Marriage)
Stupid Marriage leent muzikaal van het Prince Buster nummer Judge 400 Years. In de het nummer wordt een rechtszaak nagespeeld. ‘Judge Roughneck’ ondervraagt een verdachte over het breken van een raam in het huis van zijn ex. De verdachte beschuldigt zijn ex van kiezen voor ongelukkig zijn:
He wanted to be something but she knows he never will
She’s got him where she wanted and forgot to take her pill
And he thinks that she’ll be happy
When she’s hanging out the nappies
If that’s a happy marriage I’d prefer to be unhappy© The Specials – Stupid Marriage
The Specials – Too Much Too Young – Reclame (NME)
Zoals gezegd, de band was niet overal tevreden over. In ieder geval bassist Panter was niet blij met Too Much Too Young (gebaseerd op Lloyd Charmers’ Birth Control), en dan met name over het tempo. De albumversie is langzaam, bijna funky met veel reggae. De boodschap is dat er al genoeg kinderen op de wereld zijn, terwijl we nu al niet iedereen kunnen voeden. Met andere woorden: kinderen krijgen is een egoïstische keuze.
You’ve done too much
Much too young
Now you’re married with a kid
When you could be having fun with me
Oh no, no gimme no more pickni (*)…
Ain’t he cute?
No he ain’t
He’s just another burden
On the welfare state…
Ain’t you heard of the starving millions
Ain’t you heard of contraception
You really want a program of sterilization?
Take control of the population boom!
It’s in your living room
Keep a generation gap
Try wearing a cap (**)© The Specials – Too Much Too Young
* pickni = Jamaicaanse/West Indische straattaal voor kinderen
** cap = condoom
Begin 1980 zou Too Much Too Young als single (toegeschreven aan The Special A.K.A.) worden uitgebracht in een live versie, een korte snelle versie die de band naar de eerste plaats van de hitlijsten zou brengen.
De enige misser op The Specials is Little Bitch, een nummer dat Jerry Dammers, op 15 jarige leeftijd, schreef over een ex-vriendin, waar hij boos op was. Regels als “You’re the ugliest creature, under the sun!”, “And you think it’s about time that you died, and I agree” en “I know you know you’re just a little bitch!” zijn nogal kinderachtig en passen niet bij het beeld dat met name Dammers wilde uitstralen. Terry Hall had later spijt dat hij het nummer überhaupt zong: “It felt like a horrible personal attack on someone I didn’t know”.
De afsluiter You’re Wondering Now is prachtig en melancholisch. “You’re wondering now what to do, now you know this is the end”…
The Specials – Originele hoesfoto’s
Hoes
Carol Starr en Chalkie Davies verzorgden de hoes van het album en waren verantwoordelijk voor de beide foto’s. Elvis Costello stelde hen voor aan Jerry Dammers. Dammers had al nagedacht over locaties en vertelde dat hij weg was van de The Who’s My Generation hoes, waar de fotograaf vanaf een verhoging de band fotografeerde.
Dat werd ook gedaan voor de hoes van The Specials. Tegelijkertijd met de eerste foto werd er een foto gemaakt vanaf de zijkant. Dat werd de achterkant van de hoes. Voor de hoesvoorkant wilde Dammers dat de bandleden met een schaar uit de originele foto geknipt werden en op een witte achtergrond werden geplaatst. Dat zou een soort ‘goedkoop’ effect geven, waarmee eer werd gedaan aan de vele jaren (19)60 ska uitgaven.
N.B.
De Amerikaanse uitgave van het album gebruikte de foto op de achterkant van de hoes als de voorkant, en vice versa.
The Specials – The Specials – Cassette
Recensie
Tja, wat valt er eigenlijk nog te zeggen over The Specials? Ook al gaat mijn voorkeur uit naar More Specials, het debuut is feitelijk net zo goed.
Ik weet nog goed dat de 2 Tone revival opkwam en ik de muziek van The Specials en Madness voor het eerst hoorde. Het was een frisse wind. Waar Madness vrolijk en positief klonk, waren The Specials serieuzer, fanatieker en dreigender. De muziek was een veel duidelijkere kruising tussen reggae, ska, rock en punk. De muziek was agressiever en de teksten veel meer confronterend.
The Specials was een weergave van een specifiek tijdperk in het Engeland van 1979, waar de uitzichtloosheid van de jeugd, racisme, werkloosheid, een extreme verrechtsing en de start van het Thatcher tijdperk op hun hoogtepunten kwamen. The Specials waren serieus in hun socialistische boodschap en waren uitgesproken anti racistisch, aangetoond door de bewuste multiculturele, multiraciale samenstelling van de band.
Terugkijkend kunnen er vraagtekens gezet worden bij de soms misogyne teksten. Little Bitch en in mindere mate Stupid Marriage en Too Much Too Young worden wel eens aangehaald als vrouwonvriendelijk. Iets waar Dammers zich, tot zijn schande, in kan vinden.
Maar, The Specials is een prachtig tijdsdocument en geldt als de spil van de opkomende 2 Tone rage, die Engeland bijna 2 jaar in zijn greep zou houden. Madness en The Specials brachten hun debuutalbum op precies dezelfde dag uit en waren van grote invloed op andere bands en zouden de ska-revival en 2 Tone aanjagen.
The Specials – The Specials – Promo
Nummers
Schrijvers tussen haakjes achter de titels.
- A Message To You Rudy (Dandy Livingstone)
- Do The Dog (Rufus Thomas, arrangement Jerry Dammers)
- It’s Up To You (Jerry Dammers, The Specials)
- Nite Klub (Jerry Dammers, The Specials)
- Doesn’t Make It Alright (Jerry Dammers, Dave Goldberg, Mark Harrison)
- Concrete Jungle (Roddy Byers)
- Too Hot (Cecil Campbell)
- Monkey Man (Toots Hibbert)
- (Dawning Of A) New Era (Jerry Dammers
- Blank Expression (Jerry Dammers, The Specials)
- Stupid Marriage (Jerry Dammers, Mark Harrison, Neville Staple, Cecil Campbell)
- Too Much Too Young (Jerry Dammers, met dank aan Lloyd Charmers)
- Little Bitch (Jerry Dammers)
- You’re Wondering Now (Clement Seymour)
Op de Canadese en (sommige) Amerikaanse persingen is Too Much Too Young met bijna 4 minuten ingekort. Sommige Amerikaanse persingen bevatte het nummer Gangsters. Dat gold ook voor de uitgaven in Australië en Nieuw Zeeland.
In 2002 werd een geremasterde versie van The Specials uitgebracht, inclusief video’s van Gangsters en Too Much Too Young. In 2015 werd een Special Edition uitgebracht, die een tweede cd bevatte met veel live extra’s.
The Specials – The Specials – Hoes achterkant
Muzikanten
The Specials
- Horace – bas
- Terry – zang
- Neville – zang
- Jerry – orgel
- Roddy – gitaar, zang op Concrete Jungle
- Lynval – gitaar
- Brad – drums
Bovenstaande is afkomstig van de albumhoes. Horace is Horace Panter, Terry is Terry Hall, Neville is Neville Staple, Jerry is Jerry Dammers (keyboards), Roddy is Roderick Byers aka Roddy Radiation (gitaar, zang op Concrete Jungle), Lynval is Lynval Golding (gitaar, harmonica, zang), Brad is John Bradbury.
Gastmuzikanten
- Rico Rodriguez – trombone
- Dick Cuthell – blazers
- Chrissie Hynde – zang op Nite Klub, wellicht de eerste 5 nummers en de “heavy breathing” op Stupid Marriage, niet bevestigd
The Specials – 2 Tone Tour
Na The Specials
Het duurde niet lang voordat 2 Tone Records toonaangevend was geworden voor de ska-revival die het VK in de greep hield. Ter illustratie: op 8 november 1979 gaven in het Engelse Top Of The Pops muziek programma zowel The Specials als Madness als The Selecter acte de presence.
Direct na de uitgave van The Specials ging de band op tournee. De zogenaamde 2 Tone Tour met Madness (halverwege de tour vervangen door Dexy’s Midnight Runners) en The Selecter was ongekend populair. De tour was uitverkocht, maar agressie van met name skinheads (National Front en British National Party) zorgde voor slecht publiciteit in de pers. De bands waren eensgezind in hun afkeer van racisme en veroordeelden de intimidaties vanaf het podium.
The Special A.K.A. – Too Much Too Young
Op 11 januari 1980 bracht The Specials (overigens onder de ‘oude’ naam The Special A.K.A.) de live EP Too Much Too Young – The Special A.K.A. Live! uit. De EP werd uitgebracht als single en Too Much Too Young werd in de live versie een nummer 1 hit in Engeland. Grappig detail: de live-versie van Too Much Too Young duurde slechts 2:04 minuten, en was daarmee het kortste nummer dat de eerste positie haalde van de gehele jaren (19)80.
The Specials ging op tournee door Europa en vertrok daarna naar de VS. Een aantal shows werd gedaan als voorprogramma van The Police, waarbij het voorprogramma de hoofdact vaak compleet overschaduwde. De Amerikaanse tour bracht ook problemen met zich mee. Dammers drong zijn politieke agenda op aan de band, waardoor luxe hotels en limousines uit den boze waren. Dammers haatte de tour in de VS en was daar ook in de pers duidelijk over. Op de vraag of hij het wel naar zijn zin had antwoordde hij dat hij “could have had more fun on a school trip to Russia”. De opmerking viel niet goed, ook niet bij de Amerikaanse platenmaatschappij. Volgens Dammers was de VS tour desastreus, met name ook voor de toekomst van de band.
It was one of the stupidest things that ever happened to The Specials. On stage we were putting everything in to it. Playing two shows a night was like putting someone in for 2 boxing matches a night – it made no sense at all. I hate to say it, but that really broke the spirit of the band. We were completely exhausted. After that, everybody stopped getting on.
Jerry Dammers?
The Specials – Rat Race – Reclame (NME)
Na weer een korte tournee door Europa werd op 16 mei 1980 de single Rat Race uitgebracht. En weer toeren, nu door het VK, waarna de band een legendarisch optreden verzorgde in het satirische Amerikaanse televisie programma Saturday Night Live, gevolgd door nog een tour, dit keer door Japan.
De band ging vervolgens aan het werk voor een opvolger van The Specials. Dat verhaal is te lezen in het artikel More Specials, het beste album van 1980?. Het verhaal over het laatste album van The Special AKA/The Specials is na te lezen in het artikel The Special AKA en de zwanenzang uit 1984, In The Studio.
Ter afsluiting
Wat vind jij van The Specials en debuutalbum The Specials? Laat het weten!
Video/Spotify
Bij dit verhaal is een video opgenomen. Klik op de volgende link om deze te zien: Video: The Specials, het debuut en de 2 Tone ska-revival. De A Pop Life afspeellijst op Spotify is ook aangepast.
