Disco Demolition Night

DJ Steve Dahl bij de container tijdens Disco Demolition Night

Inleiding

Op 12 juli 1979 vond de Disco Demolition Night plaats in het honkbalstadion Comiskey Park in Chicago, thuishonk van de Chicago White Sox. Alleen maar een simpele promotiestunt voor een honkbalwedstrijd of een racistische, homofobe uiting van blank ongenoegen jegens een subcultuur die te mainstream was geworden?

Disco – Dansen in Studio 54 1978

Disco

Eind jaren (19)70 was disco overal. De hitlijsten stonden vol met disco hits, rock acts als The Rolling Stones (Miss You, Emotional Rescue), Rod Stewart (Da’ Ya’ Think I’m Sexy?), Pink Floyd (Another Brick In The Wall, Blondie (Heart Of Glass), Kiss (I Was Made For Lovin’ You) en iets later Queen (Another One Bites The Dust), incorporeerden disco in hun muziek en haalden daar grote successen mee. De term “disco” werd op 13 september 1973 voor het eerst gebruikt in het artikel “Discotheque Rock ’72: Paaaaarty!”, geschreven door Vince Aletti voor Rolling Stone magazine.

Disco als muziekvorm was het product van de zwarte en homo gemeenschappen, die probleemloos door en met elkaar dansten. Destijds was het bij wet verboden voor personen van hetzelfde geslacht samen te dansen. De muziek kwam dan ook voort uit clandestiene clubs en veroverde langzaam maar zeker een plaats in de mainstream.

Disco muziek kenmerkte zich door herkenbare ritmes, rijkelijk georkestreerde melodielijnen, een positieve boodschap en gebruik van technologische vernieuwingen, met name synthesizers. De gitaar, het domein van de rockmuziek, werd gebruikt voor funky accenten en riffs. Solo’s waren geen onderdeel van de muziek, met uitzondering van de zogenaamde break-down, de beat, en alleen de beat was hoorbaar.

Vanaf 1972 werden disco nummers ook langzaam aan hits in de reguliere hitlijsten. The O’Jays’ Love Train was de eerste die de eerste plaats bereikte in de Amerikaanse Billboard charts. In november 1974 werd het eerste disco radio programma uitgezonden vanuit New York: Disco 102, elke zaterdagavond 4 uur lang non-stop disco muziek. Op 26 oktober 1974 introduceerde Billboard de Disco Action hitlijst, die werd samengesteld door DJs uit de clubs. Datzelfde jaar waren de singles Rock The Boat (The Hues Corporation) en Kung Fu Fighting (Carl Douglas) de best verkopende singles. Disco werd groot.

Discotheken waren gespecialiseerd in het verlengen van nummers en aan en elkaar rijgen van verschillende nummers, waardoor een groot ritme festijn ontstond, met de bedoeling het publiek in extase te krijgen. Als paddenstoelen doken discotheken op over de hele wereld. New York’s Studio 54 sprak tot de verbeelding. Disco dansen werd geleerd op dansscholen. Disco was overal. En dan waren er nog de films, Thank God It’s Friday, maar met name Saturday Night Fever, die disco alom tegenwoordig maakte. Disco was niet te vermijden.

Zie ook het artikel Disco – De 20 beste singles voor meer informatie over (het ontstaan en de ondergang van) disco en een heuse disco top 20, samengesteld door het A Pop Life blog.

Disco Sucks

Ondertussen was er een grote groep van muziekliefhebbers, die de nieuwe muziek maar niets vond. Waar waren de gitaren? Waar was de rock? Waar was de rebellie? De ironie achter de vraag ontging de groep volledig. Als er nou iets uit rebellie was geboren, was het wel disco. Net als rock een paar decennia eerder. Maar, zoals wel vaker gebeurt met van oorsprong opstandige, vernieuwende bewegingen, werden de volgers roomser dan de Paus. Rock was rock en moest rock blijven en moest ook dominant blijven. Rock was blank. Disco was dat niet. Een niet te onderschatten sentiment in wat uiteindelijk mede zou leiden tot de Disco Demolition Night.

Rock artiesten die disco verwerkten in hun muziek waren “sell-outs”. Punk werd ook gezien als een reactie tegen disco, maar was dat feitelijk niet. Het was meer een reactie tegen de gevestigde rock groepen, die geen enkele voeling meer hadden met de belevingswereld van de jongeren. Met name de Engelse punks waren nog redelijk positief over disco. PIL, de band van voormalig Sex Pistols zanger Johnny Rotten, bracht op 29 juni 1979 de single Death Disco uit, maar de inspiratie daarvan lag niet in een haat tegen disco, maar het overlijden van zijn moeder: “I watched her die. She was tough, my mum. She asked me to write a disco song for her funeral. This was hardly happy stuff.”

Maar, er werden steeds meer parodieën en anti-disco nummers uitgebracht: Disco Duck (Rick Dees), Disco Boy en Dancin’ Fool (Frank Zappa) en in Nederland Disco Really Made It (It’s Empty And I Hate It) van Gruppo Sportivo. De anti-disco beweging was groot, met name in de VS. Vanuit Chicago was shock-DJ Steve Dahl in maart 1979 begonnen met het belachelijk maken van disco, de muziek en de homoseksuele uitingen daarvan. Eind 1978 was hij ontslagen bij een radio station dat van rock over was gegaan naar disco. Dahl wilde bloed zien. Hij nam een single op: Do You Think I’m Disco? (een parodie op Rod Stewart’s Da’ Ya’ Think I’m Sexy?).

Op 6 juli 1979 overleed Van McCoy na een week in een coma te hebben gelegen. Dahl ‘vierde’ dat nieuws door tijdens zijn radio show een exemplaar van McCoy’s disco hit The Hustle te vernietigen. Maar waarom haatte hij disco eigenlijk? “I hate disco because I can’t get a white three-piece suit that fits me off the rack, that hangs well. I can’t dance”… Hij werd populair, zijn volgelingen werden aangeduid als de Insane Coho Lips Anti-Disco Army. Hun motto? “The eradication of the dreaded musical disease known as DISCO”. Zware woorden.

Comiskey Park – Home Of The White Sox

Chicago White Sox

De Chicago White Sox waren altijd op zoek naar promotiestunts en in 1979 al helemaal. Er waren geldproblemen, dus men was op zoek naar publiek. Promotiestunts brachten dat publiek. De Sox hadden eerder een Salute To Disco georganiseerd en dat was een groot succes geworden. Dus Mike Veeck, zoon van Chicago White Sox eigenaar Bill Veeck, bracht de “think opposites” woorden van zijn vader in de praktijk. Bill dacht “We ought to have a night for people who hate disco.”. Enter Steve Dahl.

Het idee was dat er twee wedstrijden zouden worden gespeeld, beiden tegen de Detroit Tigers. In de pauze zou er iets met het Disco Sucks verhaal worden gedaan. De promotie stunt was dat iedereen voor 98¢ toegang kreeg mits iedereen een disco plaat meenam. Deze platen zouden in de pauze worden opgeblazen, waarna de tweede wedstrijd van start zou gaan.

Disco Demolition Night – Voor de explosie

Disco Demolition Night

12 juli 1979: de dag van de dubbele wedstrijden en de promotiestunt, ontmoette promotor Bill Veeck de Chicago politie en gaf zijn schatting door: 35.000 mensen in Comiskey Park. De politie lachte, zoveel mensen was idioot, zeker tijdens een seizoen waar gemiddeld 15.000 mensen op kwamen draven. Beiden hadden het fanatisme van de anti-disco beweging onderschat. Er kwamen meer dan 100.000 mensen opdagen. Toen er al 60.000 mensen binnen waren moesten de toegangspoorten worden afgesloten. De 40.000 mensen buiten het stadion klommen over versperringen om alsnog binnen te kunnen komen. “A tremendous promotion”!

Maar al snel bleek het publiek niet het standaard publiek te zijn. De “disco sucks” koren bleven maar aanhouden, ook gedurende de gehele eerste wedstrijd. Omdat de officiële bakken voor de verzameling van het op te blazen vinyl al helemaal vol waren, namen mensen hun vinyl platen mee naar de tribunes. Deze vlogen als vlijmscherpe frisbees van de tribunes, waardoor de spelers op het veld niet zonder hoofdbescherming het veld op durfden. Het is een wonder dat niemand gewond raakte. De eerste wedstrijd moest regelmatig worden onderbroken door rondvliegend vinyl, vuurwerk, drankflessen en aanstekers. Nadat de wedstrijd was geëindigd in een 4-1 overwinning voor de Detroit Tigers, was het tijd voor het opblazen van het meegebrachte vinyl.

Dahl, versierd met militaire parafernalia en een helm, kwam met collega’s het veld op rijden in een Jeep. Ze reden een paar rondjes en stopten bij de container (dumpster) met de vinyl platen. De chant “disco sucks” werd wederom gestart. Dahl nam de microfoon en zei:

This is now officially the world’s largest anti-disco rally! Now listen—we took all the disco records you brought tonight, we got ‘em in a giant box, and we’re gonna blow ‘em up reeeeeeal goooood.

Disco Demolition Night – De explosie

De container werd tot ontploffing gebracht. Stukken vinyl vlogen tot wel 60 meter hoog de lucht in, het publiek was uitzinnig en vond manieren het veld op te komen. Eerst een paar, toen tientallen, toen honderden en uiteindelijk duizenden. De promotiestunt werd al snel een rel. En niet zo’n beetje ook. De explosie had het veld al onbespeelbaar gemaakt, maar het publiek sloopte werkelijk alles wat er te slopen viel. Zelfs de thuisplaat werd verwijderd. De oproerpolitie moest er aan te pas komen om het veld schoon te vegen. De tweede wedstrijd werd niet meer gespeeld. Eindresultaat: 39 arrestaties en 6 licht gewonden.

Overigens werd alles live uitgezonden, want sport, en met name honkbal, is groot in de VS. De sportcommentatoren keken vol ongeloof en afgrijzen toe hoe hun sport werd ontheiligd door een bende losgeslagen idioten: “So many people, insecure, don’t know what to do with themselves and how to have a good time. They follow somone who’s a jerk.”

Na de explosie konden die “jerk” en zijn collega’s niet meer terug naar de thuisplaat en dus werd de Jeep het stadion uit gedirigeerd, waar ze als helden werden onthaald door alle mensen buiten het stadion die de ontploffing hadden gehoord. De Jeep werd zo snel mogelijk weer het stadion ingereden richting de persruimte.

Disco Demolition Night – Na de explosie

Gevolgen Disco Demolition Night

Dahl werd voor een tijdje populairder en populairder, totdat hij in 1981 werd ontslagen. Hij bleef radio maken en verviel steeds verder in alcoholisme. Hij maakt nu podcasts en runt een eigen website, waar hij met name Disco Sucks en Disco Demolition Night merchandise verkoopt. Mede door de verwoestingen aan het veld en het opschorten en uiteindelijk bestraffen van de niet gespeelde wedstrijd, zag de familie Veeck zich binnen een jaar genoodzaakt de Chicago White Sox te verkopen. De familie was persona-non-grata geworden in de honkbal wereld. Het oorspronkelijke Comiskey Park stadion werd in 1991 gesloopt, nadat iets ten zuiden daarvan een nieuw stdion was opgebouwd. Dat nieuwe stadion draagt de naam Comiskey Park allang niet meer.

12 juli 1979 wordt algemeen beschouwd als het begin van het razendsnelle einde van het disco tijdperk. Eind 1979 al was disco in de hitlijsten nergens meer te bekennen. Disco was terug in de obscuriteit en vele artiesten likten hun wonden. Kijk ook eens de documentaire The Bee Gees: How Can You Mend a Broken Heart, waar Disco Demolition Night ook aan bod komt. De impact was groot, erg groot. De vraag blijft of de populariteit van disco sowieso niet tot een spoedige backlash had geleid, maar dat blijft speculatie.

Stop racism – Stop homophobia

Racisme en homofobie

Maar het belangrijkste gevolg was een algemeen gedeelde vieze nasmaak. Disco Demolition Night leek wel heel sterk op een afrekening met een cultuuruiting die voor veel blanken niet werd begrepen en, sterker nog, intens werd gehaat. De blanke buurt waarin Comiskey Park was gesitueerd stond bekend om zijn racisme. Destijds was Chicago nog een schokkend gesegregeerde stad. Zwarte spelers van de Chicago White Sox werden regelmatig lastig gevallen, geïntimideerd en aangevallen, totdat ze herkend werden als spelers van de club. De verrechtsing van de VS was aan een opmars begonnen (wat in 1980 zou leiden tot de onfortuinlijke verkiezing van Ronald Reagan) en Chicago ging daar graag in mee.

Het viel steward Vince Lawrence in het stadion op dat velen geen disco platen meenamen, maar ook veel zwarte muziek, zoals R&B, funk en soul (Al Green, Curtis Mayfield, Marvin Gaye). De disco singles van de blanke rocksterren waren niet te vinden. En het publiek dat kwam opdagen was 100% blank. Het leek sterk op een publieke afkeuring van alles wat niet blank, niet rock en niet voldeed aan de (hetero) standaard. 50.000 gelijkgestemden tegen een overwegende zwarte, homo, Latijns-Amerikaanse cultuuruiting, die de wereld had veroverd.

In 1979 waren er maar weinigen buiten de zwarte en homo gemeenschappen die herkenden wat er aan de hand was, een van die uitzonderingen was Rolling Stone magazine schrijver Dave Marsh:

Your most paranoid fantasy about where the ethnic cleansing of the rock radio could ultimately lead… White males, eighteen to thirty-four, are the most likely to see disco as the product of homosexuals, blacks and Latins, and therefore they’re most likely to respond to appeals to wipe out such threats to their security. It goes almost without saying that such appeals are racist and sexist.

Rolling Stone, Dave Marsh, 27-12-1979

Toch opvallend dat er destijds weinig aandacht werd geschonken aan de racistische ondertoon, laat staan dat deze werd (h)erkend. In Detroit richtten twee DJs de Disco Duck Klan op, een overduidelijke verwijzing naar de racistische Ku Klux Klan. Het idee was zelfs om gekleed in witte lakens op te treden. Dat idee werd uiteindelijk niet doorgezet, maar toch.

Maar binnen de zwarte en homo gemeenschappen was de verontwaardiging groot.

You think a different way, walk a different way, sing a different way, dance a different way. It scares people and Chicago’s notrorious for that.

Frederick Dunson, Frankie Knuckles Foundation

They set our records on fire and our dreams became a disco inferno.

Ru Paul, drag queen en acteur

It was a book burning. It was a racist, homophobic book burning.

Vince Lawrence

It felt to us like Nazi book-burning. This is America, the home of jazz and rock and people were now afraid even to say the word ‘disco’.

Nile Rodgers (Chic)

She [Donna Summer] could really sing and I disliked the veiled racism of the anti-disco movement.

Bruce Springsteen, over het nummer Cover Me, dat was geschreven voor Donna Summer

There was a time when disco music was huge, and for a lot of gay people and minorities, that was our music. We embraced it and danced to it, and we expressed ourselves with joy… The vast majority of the people who burned that music were rockers and metalheads, and I remember that was really upsetting. It was all wrapped up in the psychosis of ‘disco music is for gays, disco music is for black people’. It was a very xenophobic expression, with gay people included in the whole mix of things.

Rob Halford (zanger Judas Priest)

In 1981 bleek Prince als voorprogramma van The Rolling Stones in Los Angeles nog steeds dezelfde sentimenten op te roepen bij het witte rock publiek. Zie ook Prince en The Rolling Stones, 1981.

DJ Dahl vond de kritiek allemaal onzin. Hij verdedigde alleen maar “the Chicago rock’n’roll lifestyle… The event was not anti-racist, not anti-gay… we were just kids pissing on a musical genre”. De promoter van de Chicago White Sox, Mike Veeck, begreep dit toch een stuk beter: “I wouldn’t have done it if I thought it would hurt anyone”.

House music

Einde van disco?

Tegen het einde van 1979 was disco uit de hitlijsten verdwenen. De term “disco” werd vervangen door “dance” en alles was weer zoals aan het begin van de jaren (19)70. Disco was weer ondergronds gegaan en zou zich in de loop van de jaren ontwikkelen in allerlei subgenres zoals Hi-NRG. Uiteindelijk ontwikkelde disco zich tot house en de huidige dance muziek, waarmee disco groter dan ooit terugkwam. Het onderdrukken van een cultuur heeft niet gewerkt.

Leuk feit: Vince Lawrence, de steward in Comiskey Park, schreef mee aan de eerste house single: Jesse Saunders’ On & On en ontwikkelde zich tot een van de belangrijkste vernieuwers binnen de house muziek. Chicago House werd een genre op zichzelf.

In afsluiting

De voornamelijk blanke organisatoren en uitvoerders van Disco Demolition Night zagen er geen kwaad in en sommigen nog steeds niet. Muzikanten, LHBTI activisten en zwarten daarentegen overduidelijk wel. Hoe het ook zij, het verbranden en opblazen van kunstuitingen is nooit onschuldig vermaak. Dat heeft de geschiedenis toch echt wel geleerd, hoop ik.

Bovendien, laten we eerlijk zijn. Disco heeft ook prachtige tijdloze muziek voortgebracht. Kijk maar naar Disco – De 20 beste singles.

Video
Bij dit verhaal is een video opgenomen. Klik op de volgende link om deze te zien: Video: Disco Demolition Night.