Smashing Pumpkins – Siamese Dream

Smashing Pumpkins – Disarm – video (van links naar rechts: D’Arcy Wretzky, Billy Corgan, Jimmy Chamberlin, James Iha)

Inleiding

De jaren (19)90 en rock was geen goede combinatie. Grunge was aan het begin groot, maar het was grotendeels een herhaling van eerdere (punk) zetten. In tegenstelling tot punk, leverde de grunge uiteindelijk zeer weinig op, zoals new-wave een direct gevolg van punk was en een blijvende invloed had op (de ontwikkeling van) de (pop)muziek.

Voor vernieuwing en opwinding moest je het zoeken in de rap, hip-hop en dance. Eventueel gecombineerd met rock.

Is er dan geen goede rock gemaakt? Natuurlijk wel, maar het aantal klassiekers valt tegen. Er zijn drie albums waarover consensus bestaat, Nirvana’s Nevermind (ook al is In Utero beter), Pearl Jam’s Ten en Radiohead’s OK Computer. Vele grote rockbands uit het eerdere decennium maakten goede albums (R.E.M., U2, Depeche mode). Nieuwe bands leunden vaak erg veel op alles wat er al eerder was: Oasis, Green Day, Soundgarden, etc. Gelukkig waren er ook originele albums met een ander geluid: Pearl Jam’s Ten, Radiohead’s OK Computer, Jeff Buckley’s Grace, Mazzy Star’s So Tonight That I Might See en Weezer’s Pinkerton.

Er waren twee bands die de rock middelmaat echter echt ontstegen: Pavement en Smashing Pumpkins.

Met name de laatste behoort nog steeds tot mijn favoriete bands. In 1993 brachten ze hun tweede album Siamese Dream uit (nummer 15 in mijn persoonlijke album top 50). Een meesterwerk met een uiterst moeizame ontstaansgeschiedenis.

Grunge

Smashing Pumpkins 1993

In 1991 verscheen het debuutalbum van Smashing Pumpkins, Gish. Ook al was het succes onverwacht, het album bevat een aantal klassiekers uit het oeuvre: I Am One, Siva, Rhinoceros en Tristessa. Het album viel op vanwege de nummers, die melancholisch klonken, hard rockten, de stem van zanger Billy Corgan en (voor mij althans) de drums. Drummer Jimmy Chamberlin is een extreem goede (rock) drummer.

Later in het jaar kwam Nirvana’s Nevermind uit en het vervolg is bekend. Grunge als muziekscene ontplofte en Nirvana werd, tegen wil en dank, de vaandeldrager van een nieuwe generatie jongeren.

Alle stevige muziek werd in hetzelfde vakje gestopt. Zo ook Smashing Pumpkins, die zelfs het label the next Nirvana meekregen. De band paste niet in de scene, kwam er niet vandaan, en wilde dat ook niet. Smashing Pumpkins had andere (grotere?) ambities. Het nihilisme van grunge paste niet bij Billy Corgan. Hij was meer van de grootse en meespelende melodieën en ideeën.

Problemen

De band had nog maar één album uitgebracht en de problemen waren enorm. Drummer Jimmy Chamberlin was inmiddels zwaar verslaafd geraakt aan de heroïne en gitarist James Iha en bassiste D’Arcy Wretzky hadden hun relatie onlangs verbroken. Daarbovenop had componist, zanger en gitarist Billy Corgan problemen met gewichtstoename en een zware depressie en, voor de band echt problematisch, een schrijfblokkade. Er kwam niets uit zijn handen, althans niets bruikbaars. Corgan stortte zelfs volledig in en was in therapie gegaan om zijn leven op orde te krijgen.

Opnamen

En toch werd er begonnen aan een nieuw album. De druk die Corgan voelde was enorm. Hij moest niet alleen een vervolg maken op een debuutalbum, maar ook op een redelijk succesvol album. Daarnaast werd de druk opgevoerd in de media, omdat het volgende album Nevermind achtige status diende te krijgen. Tussen december 1992 en maart 1993 werden de meeste opnamen gedaan. Samen met producer Butch Vig, die ook aan Gish had gewerkt, dook de band de studio in, ver weg van hun vaste omgeving.

Smashing Pumpkins – Billy Corgan & Butch Vig in de studio

Corgan pakte het schrijven weer op: Today was het eerste resultaat. Corgan was, muzikaal gezien althans, op de terugweg. De nummers kwamen er, maar nu moest dat ook nog vertaald worden naar tape met een ernstig disfunctionele band. Corgan maakte extreem lange dagen en leefde min of meer in de studio. Met producer Vig waren 16 uur lange sessies eerder regel dan uitzondering.

De sfeer binnen de band was slecht tot zeer slecht, waarbij bandleden niet meer met elkaar communiceerden of dagen achtereen onvindbaar waren. Corgan’s perfectionisme was zo groot dat hij veel van de partijen van Iha en Wretzky overnieuw opnam. Door zijn perfectionisme, depressie en eigen relatieproblemen was hij suïcidaal (geworden). Ten tijde van de uitgave van de geremasterde versie van Siamese Dream stelde hij zelfs dat hij had gefantaseerd over zelfmoord en zijn begrafenis. Hij was zelfs al muziek aan het selecteren die dan gedraaid moest worden.

Toen alle opnamen waren gedaan waren Corgan en Vig compleet uitgeput. Beiden hadden geen energie meer voor het afmixen. De taak werd uitbesteed en duurde ruim een maand. Het album was te laat en de kosten waren (veel) hoger dan gepland. Maar, zoals wel vaker het geval, uit de ellende kwam een indrukwekkend kunstwerk voort.

Dictator

Ondertussen waren in de pers al verhalen verschenen over de moeizame ontstaansgeschiedenis van het album. Corgan maakte geen geheim van zijn mening:

“You know, I gave them a year and a half to prepare for this record… I’m surrounded by these people who I care about very much, yet they continue to keep failing me…. If you really think about it, of course, someone doesn’t do the job because they’re lazy, or they don’t think it’s important. But I took it as, ‘You’re not worth going home and working on the song.'”

Tijdens de vele interview sessies kwam Corgan vaak over als een halve dictator, met wie het moeilijk samenwerken was en wiens wil wet was. De bandleden hadden zich te schikken naar de nukken van de leider. Corgan leek het allemaal best te vinden. Het is echter wel de reden dat Corgan, tot op de dag van vandaag, over het algemeen slecht valt bij publiek en pers. Terecht of onterecht, zijn manier van doen wekt vaak irritatie op.

Siamese Dream

Smashing Pumpkins – Siamese Dream

Op 27 juli 1993 werd Siamese Dream uitgebracht. Het album was geen Nevermind. Gelukkig niet. Siamese Dream klonk rijk, weelderig, afwisselend en georkestreerd. Het klonk niet als punk en/of grunge. Het leek soms bijna arty.

Het afwijken van de verwachting en de norm was wat het album zo gedurfd maakte, maar ook zo goed. Het kwam precies op het juiste moment. Grunge was overal. Het was verfrissend een album te hebben dat anders was, en met een zelfde urgentie boodschappen bracht.

Het publiek pikte het album op en maakte het een groter succes dan Gish. Ook de critici erkenden over het algemeen direct dat dit een exceptioneel goed album was en de kritieken waren dan ook zeer positief.

Er was wel kritiek op de teksten. Met name de Chicago Tribune, een krant uit thuisbasis Chicago, stak de draak met de band. Met name het nummer Hummer moest het ontgelden. Op zich niet geheel onbegrijpelijk, want de zin:

Life’s a bummer, when you’re a hummer

© 1993 Billy Corgan

is natuurlijk niet erg overtuigend. Maar Corgan is de kritiek (en de bron daarvan) nooit vergeten. De krant en de recensent konden tijdens concerten in de stad steevast op een sneer rekenen.

En toch wordt het album met die kritiek wel ernstig tekort gedaan. De onderwerpen gingen over liefde (of verliefd zijn), de indie-scene, depressie en zelfmoord(gedachten). Traumatische gebeurtenissen werden toegankelijk gemaakt. Melancholie in plaats van ‘fuck you’. En dat alles gebracht met die typerende Corgan sneer en schreeuw, De frustratie wordt er bijna uitgekotst.

Recensie

Een klassiek rock album dat prachtig klinkt. De productie van Vig is helder en sprankelend. De muziek knalt de speakers uit, zelfs na 25 jaar. Alle instrumenten zijn goed te volgen. In vergelijking met de norm binnen de alternatieve rock is het album rijke gearrangeerd, met gitaarpartijen die in sommige nummers 40 keer gelaagd zijn. Ook de rijke melodielijnen zijn soms verbluffend mooi. En natuurlijk het fenomenale drumwerk van Jimmy Chamberlin. Zonder hem had het album nooit zo goed kunnen worden.

Het begint al direct goed met Cherub Rock, één van de allerbeste rock songs aller tijden. Van het openings-drumroffel tot en met de muur aan gitaren die het nummer openscheuren. Het gaat over het onderdeel zijn van een subcultuur en daar eigenlijk geen deel van (willen) zijn. Smashing Pumpkins en grunge?

Freak out, give in
Doesn’t matter what you believe in
Stay cool
And be somebody’s fool this year
‘Cause they know
Who is righteous, what is bold
So I’m told

Let me out!

© 1993 Billy Corgan

Maar het album gaat van hoogtepunt naar hoogtepunt. Quiet kent ook een prachtige tekst:

We are the fossils
The relics of our time
We mutilate the meanings
So they’re easy to deny

© 1993 Billy Corgan

Smashing Pumpkins – Today – video

Het nummer Today is geschreven tijdens een ernstige aanval van depressie. De tekst is wrang, gezien het echte onderwerp. Today is een typisch Smashing Pumpkins nummer. Vol tegenstrijdigheden, op het eerste gehoor een redelijk vrolijk nummer, maar bij beluistering een hartverscheurend relaas van iemand die zich compleet verloren voelt.

Today is the greatest day I’ve ever known
Can’t live for tomorrow, tomorrow’s much too long
I’ll burn my eyes out
Before I get out

I wanted more
Than life could ever grant me
Bored by the chore
Of saving face

Today is the greatest day I have ever known
Can’t wait for tomorrow, I might not have that long
I’ll tear my heart out
Before I get out

© 1993 Billy Corgan

En dan Disarm. Een nummer over Corgan’s jeugd, die verre van liefdevol was, gevuld met misbruik en vernedering. Dit nummer gaat daarover en (volgens mij) de angst dezelfde fouten te (gaan) maken als zijn vader (the killer in me is the killer in you) en de wanhopige pogingen het leed te verzachten (I send this smile over to you). Een prachtig liedje dat akoestisch en (relatief) klein gehouden is.

Disarm you with a smile
And cut you like you want me to
Cut that little child
Inside of me and such a part of you
Ooh, the years burn
Ooh, the years burn

I used to be a little boy
So old in my shoes
And what I choose is my choice
What’s a boy supposed to do?
The killer in me is the killer in you, my love
I send this smile over to you

© 1993 Billy Corgan

De prachtige nummers Soma en Mayonaise zijn complex, mooi opgebouwd en bevatten ontroerende muzikale thema’s. Silverfuck daarentegen is een brok opwinding, met heftige gitaarerupties en wild drumwerk.

Spaceboy is opgedragen aan de autistische half-broer van Corgan.

Dit album is een aanrader, van begin tot eind is alles raak, alles klopt en alles past in het (muzikale) thema. Gegeven de ontstaansgeschiedenis is het een klein wonder dat het album er überhaupt is gekomen. Het is op basis van puur muzikaal genie dat het album zo ontstellend goed is geworden.

Smashing Pumpkins – Siamese Dream – Singles

Singles

Er zijn vier singles van het album uitgebracht. Cherub Rock was de eerste, de perfecte rocksong, maar de single deed niet veel. Today was de tweede (de platenmaatschappij wilde deze als eerste single uitbrengen) en werd een groot succes. De videoclip werd veel gedraaid op MTV en bezorgde de band de eerste echte bekendheid. De derde single was Disarm, waarvan de zwart-wit clip ook weer veel aandacht kreeg op MTV. Door deze en de voorgaande singles werd de verkoop van Siamese Dream enorm positief beïnvloed. De laatste single Rocket deed het redelijk goed.

Nummers

Alle nummers geschreven door Billy Corgan, tenzij anders aangegeven.

• Cherub Rock
• Quiet
• Today
• Hummer
• Rocket
• Disarm
• Soma (Billy Corgan, James Iha)
• Geek U.S.A.
• Mayonaise (Billy Corgan, James Iha)
• Spaceboy
• Silverfuck
• Sweet Sweet
• Luna

Smashing Pumpkins 1993 photo shoot

Muzikanten

• Billy Corgan – zang, lead gitaar, bas , Mellotron op Spaceboy, strijker arrangementen
• James Iha – ritme gitaar, achtergrondzang
• D’Arcy Wretzky – bas (volgens credits), achtergrondzang
• Jimmy Chamberlin – drums

Gastmuzikanten

• Mike Mills – piano op Soma
• Eric Remschneider – strijker arrangementen en cello op Disarm en Luna
• David Ragsdale – strijker arrangementen en viool op Disarm en Luna

Remaster

Speciale aandacht nog voor de remaster van dit album, die op 5 december 2011 werd uitgebracht. De remaster serie voor het vroegere Smashing Pumpkins werk geldt als een sjabloon voor hoe een dergelijk project moet worden aangepakt (wat mij betreft). Alle albums tot en met Adore zijn onderdeel van de serie en elke uitgave is bijzonder, uitgebreid en prachtig verzorgd en kent vele extra’s, zoals onuitgebracht materiaal, rehearsals, live opnamen en DVD’s. Zo ook de uitgave voor Siamese Dream, die een extra disc en een DVD bevat.

Smashing Pumpkins – Siamese Dream – remaster

Disc 2

Deze disc bevat extra nummers, die allen zijn geschreven door Billy Corgan, tenzij anders aangegeven.

• Pissant (Rough Mix)
• Siamese Dream (Broadway Rehearsal Demo)
• STP (Rehearsal Demo)
• Frail and Bedazzled (Soundworks Demo)
• Luna (Apartment Demo)
• Quiet (BBC Session/Billy Corgan Mix)
• Moleasskiss (Soundworks Demo)
• Hello Kitty Kat (Soundworks Demo)
• Today (Broadway Rehearsal Demo)
• Never Let Me Down Again (BBC Session) (Martin Gore)
• Apathy’s Last Kiss (Siamese Sessions Rough Mix)
• Ache (Silverfuck Rehearsal Demo)
• U.S.A. (Soundworks Demo)
• U.S.S.R. (Soundworks Demo)
• Spaceboy (Acoustic Mix)
• Rocket (Rehearsal Demo)
• Disarm (Acoustic Mix)
• Soma (Instrumental Mix) (Billy Corgan, James Iha)

DVD

De live DVD bevat het gehele concert dat de band gaf op 14 augustus 1993 in The Metro, Chicago. De nummers: Rocket, Quiet, Today, Rhinoceros, Geek U.S.A., Soma, I Am One, Disarm, Spaceboy, Starla, Cherub Rock, Bury Me, Hummer, Siva, Mayonaise, Drown en Silverfuck.

Smashing Pumpkins – Live Metro Chicago 14-08-1993

Na Siamese Dream

In tegenstelling tot Kurt Cobain, wilde Smashing Pumpkins niets liever dan bekend en beroemd worden. Met dit album zetten ze de eerste belangrijke stap. Twee jaar later zou de band de grootste en belangrijkste rock band van de wereld zijn. De release van Mellon Collie And The Infinite Sadness, meesterwerk nummer twee, betekende de definitieve doorbraak. Helaas escaleerden de problemen binnen de band ook vrij snel daarna. De escalatie resulteerde in meesterwerk nummer drie: Adore. Maar daarover later meer.

Ter afsluiting

Wat vind jij van Siamese Dream en Smashing Pumpkins? Laat het weten!