Crass, Freud en feminisme: Penis Envy

Crass 1981

Inleiding

Dit is inmiddels het vierde artikel over Crass. Na de introductie van Crass en hun debuut The Feeding Of The 5000, opvolger Stations Of the Crass, is het nu de beurt aan album nummer drie, Penis Envy: feminisme, Freud, de gratis Our Wedding flexi-disc en censuur.

N.B.:
Het andere artikel gaat over de single How Does It Feel uit 1982.

Crass

In 1981 was Crass inmiddels een grote naam geworden in de alternatieve wereld en muziek. De groep leefde en woonde samen in een boerderij, maakte hun eigen muziek in hun eigen studio, had een eigen platenlabel en verkocht honderd duizenden exemplaren van hun albums, singles en aanverwante zaken.

Ondanks het succes stond het idealisme hoog in het vaandel. Ook al werden de uitgaven tegen een zo laag mogelijke prijs aan de man gebracht, de groep maakte toch winst. Die werd ingezet voor andere uitingen, zoals de verschillende Bullshit Detectors (zie het artikel In 1979 brengt Crass hun ultieme statement uit: Stations Of the Crass).

Het imago van de groep was hardcore en op een bepaalde manier zelfs macho te noemen, ondanks de zwaar anti-macho opstelling in nummers als Big Man, Big M.A.N..

Crass – Penis Envy

Penis Envy

Op 14 februari 1981, Valentijnsdag, bracht Crass hun derde album uit: Penis Envy. De opnamen voor het album vonden plaats in december 1980. De eerste drie nummers volgen nog min of meer de Crass formule van de eerste twee albums, furieuze hardcore punk met confronterende teksten. Maar, in tegenstelling tot de voorgaande albums, zijn de teksten goed hoorbaar en verstaanbaar. Eve Libertine blijkt een perfecte stem te hebben voor de boodschap en raast door de nummers en teksten heen. Opwindende Crass anarchopunk.

Vanaf What the Fuck? wordt het allemaal anders, tape collages, musique concrète, (zeemeermin) gezang. Het eerste nummer van de tweede plaatkant is weer furieus, hard, confronterend, maar bevat ook post-punk invloeden en klinkt muzikaler dan ooit tevoren. Berkertex Bribe klinkt bijna Afrikaans en is prachtig geproduceerd. Crass kan indrukwekkend musiceren. De tekst laat echter niets aan de verbeelding over. Na precies 2 minuten ontploft het nummer weer in typische Crass kakofonie. Maar het werkt prachtig.

Smother Love is een combinatie van de nieuw gevonden muzikaliteit en het beproefde Crass sjabloon. Health Surface, gezongen Joy de Vivre, klinkt lieflijk, funky, waarna het verandert in een ambient-achtig geluid en gesproken tekst, waarna het weer terugkeert naar het lieflijke begin om te eindigen in een Crass climax met gefluit (?). Dry Weather heeft wat weg van het fantastische Big A, Little A.

En dan de bonus, Our Wedding, een mierzoet liedje, dat eindigt in vervagende en vervreemdende kerkklokken. Meer over Our Wedding in de Loving paragraaf verder in dit artikel.

Crass – Penis Envy – Poster

Albumtitel en hoes

De titel van het Crass album verwijst naar de theorie van Sigmund Freud, die hij in 1908 voor het eerst openbaarde in het artikel “On the Sexual Theories of Children”. De theorie gaat uit van een aantal gevolgen als meisjes vaststellen dat zij geen penis hebben. Volgens Freud is het eindresultaat, na een ‘normale’ ontwikkeling, dat penisnijd (“penis envy”) zich transformeert naar de wens voor een man en/of een kind. Doordat de stadia die een meisje/vrouw doorloopt ook uitgaat van een (geaccepteerd) inferioriteitsgevoel van de vrouw, stond deze theorie al snel onder druk. Consensus is er dan ook niet over de theorie.

[Penis Envy] is the misuse of one of Freud’s more absurd theories. When we first started, we were seen as a male boot band and this record certainly puts that straight – that our sensitivities are much wider than just that element.

Penny Rimbaud, 1983

Los van de obsceen geachte titel, is de hoes ook confronterend. De foto van een plastic sex pop staart je aan. Alleen het gezicht is zichtbaar, een open mond, zichtbaar vanuit een hart (het internationale symbool voor liefde, nietwaar?). Het schokkende deel is de tekst die nog zichtbaar is: “Teenage doll, an amazingly life-like companion”…

De achterkant van het album bevat een foto van een slager die een varken opensnijdt.

Crass – Penis Envy – Poster

Censuur

Het album werd in de ban gedaan door HMV, een grote keten in Engeland. De hoes en de titel werden als obsceen weggezet. De eigenaar van een platenzaak die het album verkocht werd aangeklaagd vanwege “displaying obscene articles for publication for gain”. De politie nam exemplaren van Penis Envy in beslag, maar ook ander Crass, Dead Kennedys en Flux Of Pink Indians materiaal. De bands en de labels werden aangeklaagd, schuldig bevonden, maar in hoger beroep alsnog vrijgesproken (met uitzondering voor de tekst van Bata Motel).

Crass – Wedding Day flexi-disc

Loving

Wat wellicht niet meehielp was de Loving affaire.

What we ended up with was so convincingly schmaltzy that we had the idea of trying to sell it to a teenage romance magazine called Loving. It was one of those magazines which feeds lies to young girls, sets them up with ludicrously impossible fantasies which they can’t follow, won’t follow and don’t follow. Magazines like that just create heartache, they remove young people from themselves, set them up to be knocked down.

Anyway, we called in at Loving’s IPC offices as Creative Recordings and Sound Services (CRASS) and said “We’ve just made this recording and think it would be suitable for your publication.” They jumped at it, saying “It’s great, fantastic. We’re about to do a special brides [bribes] issue. How about us doing it as a free flexi?” Which is precisely what it became. They advertised it as “Our Wedding”—an “absolute must for your wedding day”. They’d bought it hook, line and stinker, but the lyrics were frightful, banal shit about the social fantasy of marriage, you know, things like never looking at other girls or guys once you’ve fallen for it.

Penny Rimbaud, 2010

Zoals hierboven al beschreven eindigt het album met het mierzoete Our Wedding, dat perfect inhaakt op de idiotie die (met name) jonge meisjes van jongs af aan ingeprent krijgen over het huwelijk. Onder de naam Creative Recording And Sound Services (CRASS) bood de band het nummer aan het magazine Loving, een tijdschrift speciaal bedoeld voor tieners, aan. Het tijdschrift zou 130.000 Our Wedding flexi-discs gratis weggeven aan haar lezers. Het blad prees de gratis single aan die “your wedding day just that bit extra special” zou geven en “a must for all true romantics” was.

De tekst was ook wel echt mierzoet:

Our Wedding

all i am i give to you / you’ll honor me i’ll honor you / Rich or poor or come what may / we’ll forsake all other love / just we two, one flesh one blood / in the eyes of god / i am yours to love and honor / i’m giving you my love / never look at anyone, anyone but me / never look at anyone, i must be all you see / listen to those wedding bells / say goodbye to other girls / i’ll never be untrue my love / don’t be untrue to me

Creative Recording and Sound Services, 1981

Wie zegt dat Crass geen humor had?

Nadat het bedrog aan het licht was gekomen, viel een opvallend groot deel van de pers over Crass heen. Overdreven of niet, het gaf wel iets significants aan. Crass was niet langer een splinterclubje dat aan de rand van de maatschappij opereerde. Het was duidelijk dat de band enorme hoeveelheden van hun albums verkocht in en buiten Engeland. Crass was alleen daardoor al nieuwswaardig. Ook het Engelse muziekblad New Musical Express liet zich niet onbetuigd. Klik op de regel hieronder voor het artikel over de Loving affaire dat verscheen op 13 juni 1981, getiteld Crass leaves Loving at the altar.

Crass – Penis Envy – Label

Nummers

Alle nummers geschreven door Crass.

• Bata Motel
• Systematic Death
• Poison In A Pretty Pill
• What The Fuck?
• Where Next Columbus?
• Berkertex Bribe
• Smother Love
• Health Surface
• Dry Weather
• Our Wedding *

* bonus

Crass

• Eve Libertine – zang
• Joy de Vivre – zang op Health Surface
• Phil Free – gitaar
• B.A.Nana (N.A.Palmer) – gitaar
• Pete Wright – bas
• Penny Rimbaud – drums
• G – harmonium op What the Fuck? en artwork
• Steve Ignorant – “not on this recording”

Crass – Live (zang Eve Libertine & Joy de Vivre)

Boodschap

Was het primaire onderwerp dan nog wel nodig? Was Margaret Thatcher niet de eerste Engelse vrouwelijke premier in Engeland? Was zij niet aan de macht? Nee: “Thatcher is a man in woman’s clothing” was het devies. Geen onlogische conclusie.

Ook al wordt het album een van de eerste feministische punk albums genoemd, de boodschappen zijn niet alleen gericht op feminisme, maar ook op de (corruptie van) macht, ongeluk, onderwerping en nucleaire oorlog.

De opener Bata Motel begint in ieder geval confronterend. De vrouw als gebruiksvoorwerp, die zelf alles doet om de man te behagen, ook al is dat schadelijk voor haar. De vrouwelijke variant van Stations Of the Crass‘ Big Man, Big M.A.N.?

well today i look so good / just like i know i should / my breasts to tempt inside my bra / my face is painted like a movie star / i’ve studied my flaws in your reflection / and put them to rights with savage correction / i’ve turned my statuesque perfection / and shone it over in your direction / so come on darling,make me yours / trip me over,show me the floor / tease me,tease me,make me stay / in my red high-heels i can’t get away

© BATA MOTEL, CRASS

Het volgende Systemic Death brengt de boodschap wellicht nog indringender.

they’ll fuck her mind so they can fuck her silly

© SYSTEMIC DEATH, CRASS

In What The Fuck? wordt het onderwerp verschoven naar de omgeving, natuur en vooral de vernietiging daarvan. Is de vernietiger in staat zijn daden te zien?

your war and raving of it is so total / you’re consumed by it as you’d consume us / would you see the fire from your sanctuary of death? / what terrible pain you need to hide / in your hatred you’d seek to destroy the earth / what is it that you have been denied? / what the fuck are you thinking? / what the fuck? / what the fuck are you seeing? / what the fuck?

© WHAT THE FUCK?, CRASS

In Where Next Columbus? worden achtereenvolgens Marx, Mussolini, Jung, Sartre, Einstein en Jezus gefileerd. De centrale vraag “who’s your leader?” had ik vroeger achter op mijn jas geschreven. Een goede vraag, nog steeds. Wie volg je, wiens theorie is aantrekkelijk (past in je straatje)? Of neem je toch de moeilijke weg, echt denken voor jezelf?

who do you see? / who do you watch? / who’s your leader? / which is your flock?

© SYSTEMIC DEATH, CRASS

Muzikaal is Berkertex Bribe opvallend, maar ook tekstueel is het prachtig. De eerlijkheid gebiedt dat ik inmiddels ook getrouwd ben, ja, met ring…

the public are shocked by the state of society / but as for you,you’re a breath of purity / well,don’t give me your morals / they’re filth in my eyes / you can pack them away with the rest of your lies / your painted mask of ugly perfection / the ring on your finger / the sign of protection / is the rape on page 3 / is the soldier’s obsession / how well you’ve been caught to support your oppression / one god / one church / one husband / one wife

© BERKERTEX BRIBE, CRASS

Het voorlaatste Dry Weather bevat wellicht de perfecte strofe om het album af te sluiten en samen te vatten.

you don’t want person,you just want woman

© DRY WEATHER, CRASS

Vrouwen in Crass (G, Joy de Vivre, Eve Libertine)

Recensie

Penis Envy is naast een feministisch pamflet, een oproep de aarde te beschermen en een oproep trouw te zijn aan jezelf ook een fantastische, furieuze anarchopunk album. Muzikaal afwisselend en origineel met een opmerkelijk zuivere productie. Daarnaast was het het meest melodische en muzikale album tot dan toe.

En, hoe werd het ontvangen? In de (Engelse) pers werd het album weggezet als het zoveelste voorbeeld van herrie en onsamenhangende boodschappen van het achterlijke Crass. Maar ook het (overwegend mannelijke) publiek was aanvankelijk niet erg onder de indruk, er werd hier en daar wat gemopperd.

Zeer onterecht overigens, Penis Envy is een prachtig voorbeeld van hoe goed anarchopunk, en hoe belangrijk een album en muziek kan zijn. Penis Envy was en is nog steeds een fantastisch album, zowel muzikaal als tekstueel. Zoals wel vaker geconstateerd moet worden bij albums van deze strekking, blijken de woorden vandaag de dag nog akelig actueel.

Voor Penis Envy kom ik uit op dezelfde beoordeling als voor Stations Of the Crass:

Crass – Penis Envy – The Crassical Collection

Crassical Collection

Op 8 maart 2011 werd Penis Envy opnieuw uitgebracht als derde deel uit de zesdelige The Crassical Collection. Geremasterd, met aanvullende artwork van Gee Vaucher en een boekje met liner-notes van Eve Libertine en Penny Rimbaud. Van alle heruitgaven was ik helaas het minst gecharmeerd van Penis Envy. De originele productie die zo helder was, was veranderd in een wat modderig geheel, dat erg onrustig klonk. Het leek of de tapes niet helemaal synchroon liepen. Een rare gewaarwording.

Ter afsluiting

Na Penis Envy ging de band de studio in voor de opvolger die in 1982 zou verschijnen, Christ – The Album. Meer daarover in een volgend artikel. Voor nu, luister naar Penis Envy!

Wat vind jij van Penis Envy? Laat het weten!

Video/Spotify
Bij dit verhaal is een video opgenomen. Klik op de volgende link om deze te zien: Video: Crass, Freud en feminisme: Penis Envy. De A Pop Life afspeellijst op Spotify is ook aangepast.