In 1979 brengt Crass hun ultieme statement uit: Stations Of The Crass

Crass – 1979

Inleiding

Er zijn weinig bands geweest die zoveel invloed hebben gehad op mij als Crass. Die invloed is niet zozeer muzikaal, maar meer de manier waarop ik de wereld zie.

Na Feeding Of The 5000

Crass – The Feeding Of The 5000

Zoals beschreven in het verhaal over The Feeding Of The 5000, was het debuut van Crass een groot succes op de alternatieve (muziek)markten. Zelfs zozeer dat platenmaatschappij A&R divisies de band vroegen of ze serieus geld wilden verdienen en wilden tekenen voor grote(re) maatschappijen. De band kon daar alleen maar om lachen. Ze hadden net hun eigen Crass Records label opgezet en zouden daar mee doorgaan.

Een van de uitnodigingen waar de band wel op in ging was voor opnamen in het kader van de zogenaamde John Peel Sessions voor de BBC. Het tekende het succes van de band dat ze werden gevraagd en dat de opnamen door luisteraars in het hele land gehoord zouden worden. Op 28 maart 1979 ging Crass op weg naar de Maida Vale studio in Londen, waar ze vijf nummers opnamen: Shaved Women, They’ve Got A Bomb, Tired, G’s Song en Mother Earth. De laatste twee waren nieuwe nummers, die op hun volgende album zouden worden uitgebracht.

Crass – Stations Of The Crass

Stations Of The Crass

Het is wat onduidelijk wanneer het album precies is uitgebracht. Er zijn bronnen die augustus vermelden, maar dat lijkt me wat kort dag, omdat de laatste plaatkant opnamen van een concert op 7 augustus 1979 (in de Pied Bull in Islington) bevat. Aan de andere kant, Crass was totaal DIY en kon dus (bijna) zelf de persen starten wanneer dat nodig was. In zijn boek Shibboleth: My Revolting Life schrijft Penny Rimbaud: “In the summer of ’79 we recorded our second album ‘Stations Of The Crass’ which we released that winter”. Ik hou het dan maar op november 1979.

Crass – Stations Of The Crass – Foldout

Albumtitel en hoes

Volgens Rimbaud werd de albumtitel gekozen vanwege eerdere nachtelijke avonturen: “The title was chosen to celebrate our operations with the spray can, while the cover carried a photo of a wall at Bond Street station displaying the resulting efforts”.

Daarnaast is het een woordspeling op het katholieke Stations of the Cross, een verwijzing naar een 14-tal afbeeldingen/schilderijen die Christus tonen op de dag van zijn kruisiging en gebeden. Ook al noemt Rimbaud dit niet zo specifiek in zijn boek, het zal mooi meegenomen zijn geweest .

De hoes van het album bestond uit een grote vouwposter, die door de band met de hand in elkaar werden gevouwen. Aangezien dit album met ruim 250.000 (!) verkochte exemplaren het succesvolste Crass album bleek te zijn, hebben de Crass leden dus even zoveel hoezen gevouwen. Iets waar met name Steve Ignorant later over zei dat hij het verschrikkelijk werk vond. Het zegt wel wat over de bezieling dat de band dit ook allemaal zelf deed.

Dubbelalbum

‘Traditions 1828-1945′ – J.A.D. Ingres’ “De baadster van Valpinçon” versus de horror van Hiroshima

Het debuut The Feeding Of The 5000 was feitelijk een 12-inch, want deze moest op 45-RPM worden afgedraaid. Voor Stations Of The Crass werd hetzelfde recept gebruikt, echter de band had zoveel nieuwe muziek dat de nieuwe nummers over 3 plaatkanten konden worden uitgesmeerd (allen 45-RPM). De vierde plaatkant bevatte live opnamen en werd op 33-RPM afgespeeld.

Het was een ambitieus idee van de band om, na slechts een enkele uitgave, met een (relatief duur) dubbelalbum te komen, maar er waren genoeg ideeën en Crass zorgde ervoor dat er niet te veel betaald zou worden voor het album. “Pay no more than £3” was duidelijk zichtbaar.

De kosten die de band moest maken werden in eerste instantie opgevangen door een lening van de Poison Girls, de punkband rond Vi Subversa, die vanaf 1980 ook muziek uitbracht op het Crass Records label. In de liner-notes van de heruitgave in het kader van The Crassical Collection zegt Rimbaud:

Having borrowed enough money from the Poison Girls to manufacture five thousand copies of Stations, which we felt was probably the most we could reasonably expect to sell, we had budgeted the record accordingly. However within a week it had sold out and we’d had to order a further pressing of twenty thousand, which, despite an anthem of critical bile from the music press, also sold out immediately.

Crass – Soundcheck

Muziek

Muzikaal borduurde Station Of The Crass verder op The Feeding Of The 5000, maar zag de band ook nieuwe wegen inslaan. De band werd minder ‘punk’ qua geluid en op sommige momenten zelfs melodieus, ook al bleven de noise, militaire drumstijl, de ongeschoolde gitaarstijl van N.A. Palmer en de haast onverstaanbare Steve Ignorant, die zijn Cockney dialect nog meer leek aan te zetten, de boventoon voeren.

De opener, Mother Earth komt direct keihard binnen. Ik vond het een macaber begin, de atonale gitaar, de stuwende bas, de inkomend drums en het hysterische geschreeuw, Mother? / Mother? / Mother? / Mother?, dat steeds indringender binnenkwam. Het was angstaanjagende en opwindend. Tot de dag van vandaag ken ik geen ander nummer dat een album al direct zo neerzet, zo onheilspellend en oprecht. Het volgende White Punks On Hope kent een reggae-achtig tweede deel. Een nummer als Walls lijkt haast een voorbode van house, met de elektronica en het ‘four-on-the-floor’ ritme, muzikaal en opnametechnisch behoorlijk indrukwekkend. The Gasman Cometh zet zowel tekstueel als muzikaal een uiterst duister toekomstbeeld neer. Op het afsluitende I Ain’t Thick, it’s Just A Trick klinkt Crass voor het eerst, en het laatst, als een old-school punk band.

In de andere nummers laat Crass zich van zijn meest veelzijdige kant zien. Hierna volgende singles en albums zouden Crass steeds meer laten zien als een band die nog steeds gedreven werd door de boodschap, maar ook muzikaal de grenzen van haar kunnen zou opzoeken.

Nummers

Alle nummers geschreven en uitgevoerd door Crass.

Crass

Crass – Stations Of The Crass – Patch

• Steve Ignorant – zang
• Eve Libertine – zang op Darling, Walls en Demo(n)crats
• Joy De Vivre – stem
• Phil Free – gitaar, achtergrondzang
• N.A. Palmer – gitaar, achtergrondzang
• Pete Wright – bas, zang op Fun Going On, Tired en Upright Citizen
• Penny Rimbaud – drums, radio
• Gee Vaucher – artwork
• Mick Duffield – films

Boodschap

Het eerste nummer is het al eerder beschreven Mother Earth, een nummer over (de media-aandacht voor) Myra Hindley, het vrouwelijke deel van de Moorland Murderers, die tussen 1963 en 1965 jonge kinderen op gruwelijk wijze om het leven brachten. Ook al is de boosheid over de dubbele moraal achter de mediageilheid en het, klaarblijkelijk mediageniek geachte verhaal, heel begrijpelijk en terecht, toch gaat Crass mijns inziens wel te ver door te stellen:

hindley’s crime was to do what others think

© MOTHER EARTH, CRASS

Ik heb me altijd ongemakkelijk gevoeld bij die uitspraak. Óf het is gewoon ingezet als een ‘shock statement’ (als dat zo is, dan ‘missie geslaagd’), óf het zegt wat over de wijze waarop tegen de menselijke natuur wordt aangekeken, en die is dan in- en in zwart. Niet terecht, naar mijn bescheiden mening.

Het daaropvolgende White Punks On Hope opent met een frontale aanval op The Clash, de band die Steve Ignorant had geïnspireerd zelf muziek te gaan maken met hun oproep vanaf het podium vooral zelf muziek te gaan maken als iemand dacht dat hij dat ook kon en wilde doen.

they said that we were trash / well the name is crass,not clash / they can stuff their punk credentials / cos it’s them that take the cash / they won’t change nothing with their fashionable talk / their RAR badges and their protest walk

© WHITE PUNKS ON HOPE, CRASS

Daarna gaat het nummer in op de zogenaamde linkse goegemeente die opkomt voor de onderdrukten, die zichzelf daarmee op de borst slaat (‘kijk ons eens humanitair zijn’) en zichzelf tegelijkertijd onbewust belachelijk maakt (‘wij begrijpen en helpen jullie’), zonder enige vorm van zelfreflectie. Het tweede deel van het nummer is door reggae geïnspireerd (nóg een sneer naar The Clash?) en geeft de filosofie van de band goed weer:

pogo on a nazi,spit upon a jew / vicious,mindless violence that offers nothing new / left-wing violence,right-wing violence,all seems much the same / bully boys out fighting,it’s just the same old game / boring fucking politics that’ll get us all shot / left-wing,right-wing,you can stuff the lot / keep your petty prejudice,i don’t see the point / ANARCHY AND FREEDOM IS WHAT I WANT

© WHITE PUNKS ON HOPE, CRASS

Ook al is er verschil tussen soorten geweld (en dat vond ik destijds al helemaal), uiteindelijk is het inderdaad the same old game.

Big man,big M.A.N. is een uiterst sterke boodschap over hoe mannen (en vrouwen) geconditioneerd worden door (sociale) regulaties en opvoeding. Ik heb mijn levenlang geprobeerd ver verwijderd te blijven van ’traditionele’ vormen en uitingen van mannelijkheid. Ik heb er een gruwelijke hekel aan.

you see there’s lots of chances in this land of hope and glory / try and make your own rules,that’s a different story

big man,big M.A.N. / big man,big M.A.N. / big man,J.O.K.E. / big man,what a fucking joke

© BIG MAN,BIG M.A.N., CRASS

Moraal, gewoonten, tradities bieden wellicht houvast, maar geven ook aanleiding tot verstikking, onderdrukking en (als gevolg) rebellie.

don’t want to bury my head in the crutch of society / perverted parent that takes my energy / sucking me dry with your morals,your threats / christ,your queen,your politics / fucking hypersensitive,super-realist humanity / i’m one of your super hybrid community / commutes the arsehole of the economy / watch out,watch out / it’s all about,reversion’s setting in / and i can see you / staring at me with your seizured brain / trying to put me down the drain again / well you’re too smart,right from the start / i learned it well that the truth will tell / and you’re done for / it’s what the son’s for / it’s what the gun’s for / it’s what i come for / you better run bore / you better run bore

© CRUTCH OF SOCIETY, CRASS

Behalve dat Walls bijna house is, is de boodschap (wederom) dat verstikking doodt. Zonder beperking kan een mens groeien en bloeien.

without your walls i am alive / without your walls we all survive / without your walls no guilt to bear / without your love,our love to share / without your walls i am alive

© WALLS, CRASS

Dezelfde boodschap, maar dan explicieter gericht tegen instanties. Een mooi politiek statement dat door twee stemmen wordt voorgedragen met dreigende apocalyptische geluiden op de achtergrond.

out from your palaces,princes and queens / out from your churches,you clergy,you christs / i’ll neither live nor die for your dreams / i’ll make no subscription to your paradise

© DEMO(N)CRATS, CRASS

De val waar iedereen bijna niet aan ontkomt. Uiteindelijk houden de meesten het niet vol en gaan over tot de orde van de dag en vervallen in burgerlijkheid.

you think you’re fucking different,you think it’s you and them / if they asked you a question you’d ask them when / you think you’re hard done by,but you just want the same / chicken-thighs,human-thighs,it’s all the same old game / well,you made the choice,money,sex and crime / tight little egos asking for the time / well i ain’t got it,you can sit in your pit / middle-class,working-class,it’s all a load of shit

© TIME OUT, CRASS

Is burgerlijkheid slecht dan? Is het dan slecht dat er mensen zijn die vechten tegen discriminatie (RAR: Rock Against Racism)? Is het slecht dat mensen daar een vorm van eigenwaarde aan ontlenen? Ik denk van niet. Zolang het besef er is dat dit een keuze is en dat deze bewust wordt genomen. Zolang het besef er is dat er ook andere opties zijn, en dat die ook ‘ok’ zijn. Zolang een gemaakte keuze niet leidt tot indoctrinatie van de nieuwe generatie en vrijheid ondergeschikt wordt gemaakt. Utopie? Misschien, maar ik probeer het.

Crass – Fight War Not Wars Destroy Power Not People

Crass is altijd sterk geweest in oneliners en slogans, zoals Fight War, Not Wars en Who’s Your Leader?, die beiden meer inhouden dan op het eerste gezicht wordt opgeroepen. De slogan waar Crass mee wordt vereenzelvigd is ook sterk: There Is No Authority But Yourself. De live opnamen bevat ook het nummer Shaved Women, dat ook al zo’n sterk statement bevat, dat wederom waar is op meerdere niveau’s:

in all our decadence people die

© SHAVED WOMEN, CRASS

Recensie

Zoals ik in de inleiding al stelde heeft dit album veel invloed op mij persoonlijk gehad. Het zijn de ideeën en overtuigingen die me sterk aanspraken, ook al was ik het er niet altijd mee eens. Het feit dat je zelf verantwoording neemt voor je leven, je keuzes (inclusief de gevolgen) is iets dat mij altijd is bijgebleven.

Muzikaal gezien: ik hou van het geluid van het album. Het klinkt helder, kwaad en direct, zelfs na 40 jaar heeft het niets aan impact ingeboet, helaas ook niet aan actualiteit. Crass heeft ontegenzeggelijk meer afwisseling in hun muziek aangebracht. De rustigere, meer experimentele stukken klinken even dreigend en urgent als de noise erupties. De overtuiging, woede, walging en optimisme is aanstekelijk en geloofwaardig. Minpuntje is, net als op The Feeding Of The 5000 zijn de nummers die worden voorgedragen door Pete Wright geen succes. De stem roept op de een of andere manier weerstand op.

Stations Of The Crass is een persoonlijke favoriet, een album dat ik zal blijven draaien en luisteren. Ik begrijp dat dit niet voor iedereen is, maar oprechte woede, verwondering en overtuiging ontroert ook.

Ik kom uit op de onderstaande waardering. En ja, dat is geen grap. Dit album is een aanrader!

Na Stations Of The Crass

Crass – Nagasaki Nightmare / Big A Little A – Single

In 1980 brachten Crass en Poison Girls de single Bloody Revolutions / Persons Unknown uit, een uitgave bedoeld om het Wapping Autonomy Centre te ondersteunen. Bloody Revolutions ging gedeeltelijk in op gewelddadige incidenten tijdens Crass concerten. Crass was sterk pacifistisch en geloofde niet in het handhaven van de orde tijdens hun concerten. Na een specifiek optreden, dat Crass en Poison Girls gaven ter ondersteuning van de Persons Unknown, een anarchistisch collectief dat op valste beschuldigingen vast zat, gaf Crass de schuld aan linkse betogers (tegen nazi skinheads) en Rock Against Racism, die te veel zou polariseren. Ook al sta ik niet afwijzend tegenover de 100% pacifistische lijn, sta ik toch meer aan de antifascistische kant van de lijn en sta ik niet achter de Crass lijn in deze.

Na de single Rival Tribal Rebel Revel, een gratis single bij een fanzine, werd de single Nagasaki Nightmare / Big A Little A uitgebracht. Nagasaki Nightmare ging over de verschrikkingen van nucleaire oorlog, en het B-kantje bevatte de Crass boodschap in een notendop:

be exactly who you want to be,do what you want to do / i am he and she is she but you’re the only you / no one else has got your eyes,can see the things you see / it’s up to you to change your life and my life’s up to me / the problems that you suffer from are problems that you make / the shit we have to climb through is the shit we choose to take / if you don’t like the life you live,change it now it’s yours / nothing has effects if you don’t recognise the cause / if the programme’s not the one you want,get up,turn off the set / it’s only you that can decide what life you’re gonna get

…

if you don’t like the rules they make,refuse to play their game / if you don’t want to be a number,don’t give them your name / if you don’t want to be caught out,refuse to hear their question / silence is a virtue,use it for your own protection / they’ll try to make you play their game,refuse to show your face / if you don’t want to be beaten down,refuse to join their race / be exactly who you want to be,do what you want to do / i am he and she is she but you’re they only you

© BIG A LITTLE A, CRASS

Crassical Collection

Crass – Stations Of The Crass – The Crassical Collection

Op 10 november 2010 werd Stations Of The Crass (net als The Feeding Of The 5000 twee maanden eerder) opnieuw uitgebracht als tweede deel uit de zesdelige The Crassical Collection. Geremasterd, met aanvullende artwork van Gee Vaucher en 64 pagina’s tellend boekje, met liner-notes van Ignorant en Rimbaud.

Helaas zorgde de heruitgave voor ruzie binnen de band die zich in 1984 had opgeheven. De uitgaven waren ook controversieel binnen de punk gemeenschap, die zich niet van zijn beste kant liet zien. Geklaag over de prijs (die naar huidige standaarden laag was) en een gevoel recht te hebben op gratis materiaal, want ‘dat was waar Crass voor stond’. Tja, Do They Owe Us A Living?…

Maar, ondanks alles, waren de re-releases fantastisch, ook al was ik niet wild van het geluid, maar de verpakkingen waren prachtig verzorgd en de liner-notes waren informatief en erg leuk om te lezen!

Succes

Hoe ongeloofwaardig het ook klinkt, maar Crass werd ongekend populair, zeker voor een alternatieve band die onder de radar bleef van het ‘grote publiek’. Dat blijkt niet alleen uit de verkoopcijfers, maar ook uit de aandacht die de band kreeg van de pers, politiek en, met name, hun publiek. Het aantal brieven, verzoeken en verhalen dat de band wekelijks ontving bleek astronomisch. Naast de activiteiten die de band deed (vouwen van meer dan 250.000 posters….), nam de band ook alle post serieus en werd op alle brieven een antwoord verzonden.

Maar met succes komt ook geld. Op zich niet verkeerd, maar winst mocht niet worden gemaakt. Hoe zou de band het geld kunnen besteden op een verantwoorde manier, zodat het ten goede zou komen aan de gemeenschap?

Crass – Bullshit Detector Vol 1, 2 & 3

Bullshit Detector

Een oplossing was om iets te doen met de massa aan cassettes die werd ontvangen. Crass stelde verzamelaars samen van de beste opnamen die ze ontvingen en brachten deze uit op hun eigen Crass Records. Maar liefst 3 verzamelaars werden er uitgebracht tijdens het bestaan van Crass als collectief, die allen de naam Bullshit Detector meekregen. De naam was een verwijzing naar (alweer) The Clash en specifiek naar het nummer Garageland (afkomstig van hun debuutalbum).

Alle uitgaven bestonden uit demo’s, opnamen uit oefenruimtes en kunstuitingen die de band had ontvangen. De geluidskwaliteit was vaak beroerd, Crass wilde de opnamen zo authentiek mogelijk houden en besteedde dan ook geen aandacht aan (post)productie. Zoals de hoes van Vol 3 stelt:

Don’t expect music when the melody is anger, when the message sings defiance, three chords are frustration when the words are from the heart.

Crass – Na de show in The Plaza, Eglinton Toll, Glasgow (1980)

Ter afsluiting

Dit is het derde verhaal over Crass op dit blog. Het eerste verhaal verscheen op 16 oktober 2017 en ging over de single How Does It Feel. Daar reageerde Penny Rimbaud hoogst persoonlijk op, wat een leuke geste was. Eerder dit jaar verscheen het artikel over The Feeding Of The 5000. Het eerste volgende verhaal dat zal verschijnen zal gaan over het (eerste?) feministische statement binnen de (anarcho) punk, Penis Envy.

Wat is jouw mening over Crass en over het dubbelalbum Stations Of The Crass? Laat het weten, het wordt enorm gewaardeerd.

Video/Spotify
Bij dit verhaal is een video opgenomen. Klik op de volgende link om deze te zien: Video: In 1979 brengt Crass hun ultieme statement uit: Stations Of The Crass. De A Pop Life afspeellijst op Spotify is ook aangepast.